Hội phụ huynh và việc lạm thu tiền trường

Vào dịp này của năm, tôi nhận được thư mời họp phụ huynh cho con. Sau dăm câu ba điều của thày cô thì cha mẹ học sinh sẽ nhận được phần thông báo thu tiền của Hội Phụ huynh (lẽ ra là phụ thì lại là phần chính).

Hội đọc một danh sách dài của những khoản tiền cần nộp rồi phát giấy cho phụ huynh ghi danh ký nộp. Rồi thì dù có một số ý kiến kêu ca về khoản này, khoản nọ bất hợp lý cần giải thích, cuối cùng mọi người đều nộp tiền. Ai cũng nộp, mình không tham gia thì chẳng ra đâu vào đâu, ngoài đại diện của Hội ra còn có thày cô chủ nhiệm của con mình chủ trì, không lẽ lại chối từ…

Đã là một thông lệ xấu từ nhiều năm nên phụ huynh phải bấm bụng dành dụm khoản tiền xuân thu nhị kỳ nộp cho quỹ trường, quỹ lớp. Riết rồi nhiều bậc cha mẹ ghét họp, ghét gặp đại diện Hội Phụ huynh, thậm chí đã có ý kiến nên giải tán hội này vì dường như chỉ còn mục tiêu chính là thu tiền.

Cảm giác của tôi sau khi họp phụ huynh về thường rất nặng nề. Mệt mỏi vì quá nhiều khoản phải đóng cho trường chỉ là một phần bởi nếu xét kỹ thì cũng có vài khoản thật sự cần cho con mình đi học, nếu không đóng thì chắc con cũng có phần thiệt thòi… Nhưng tôi bực dọc vì cảm thấy bị ép uổng khi không có quyền được trao đổi, bàn bạc rõ ràng. Tại sao mọi thứ cứ như từ trên trời ấn xuống đầu từng gia đình, tại sao Hội Phụ huynh lại tự cho mình cái quyền này?

Mọi chuyện chỉ chấm dứt khi con tôi đi du học. Ngày họp phụ huynh ở trường học của con tôi gọi là Ngày về nhà (Home Coming). Đó là một lễ hội có họp mặt với cha mẹ, phát phần thưởng danh dự, văn nghệ, thi đấu thể thao, và dạ tiệc khiêu vũ cho các cháu. Không ai nặng nề vì điểm số và tình hình học tập của con có thể biết từng ngày ở website trường. Tiền bạc chẳng ai phải nộp… Thành thử ai cũng thích đi họp phụ huynh, mong đến ngày đó với niềm vui rộn ràng.

The Parent Teacher Association (PTA) - Hiệp hội Phụ huynh và Giáo viên của nước Mỹ rất mạnh. Hội phi chính phủ, nhưng khả năng vận động hành lang có thể vươn tới Quốc hội nhằm tranh đấu quyền lợi cho học sinh và trường sở. PTA hướng tới xây dựng quan hệ gắn bó giữa phụ huynh, giáo viên và nhà trường với mục tiêu cuối cùng "vì quyền lợi của học sinh". Hội này của toàn quốc, phi lợi nhuận. Phí thành viên một năm chỉ là 5 USD mỗi người. Mà nếu bạn có một đứa con hay vài ba đứa cũng có thể chỉ đóng 5 USD. Tiền thu về dùng cho khen thưởng học sinh được giải cao, biết ơn giáo viên vào ngày lễ, hội thảo về cách dạy dỗ con cái trong nhà, các buổi nói chuyện với chuyên gia cao cấp, xây dựng website, in ấn tài liệu.

Những hoạt động còn lại của PTA hoặc của từng trường được lấy từ vận động nguồn quỹ đa dạng. Thứ nhất là đóng góp tự nguyện cho Hội. Hội gửi thư vận động cha mẹ đóng góp cho con khoảng 25-35 USD mỗi năm. Ai có tiền thì đóng, ai nhiều tiền thì đóng nhiều, ai không thì thôi. Thứ hai là Hội tổ chức bán vé đi xem các hoạt động văn nghệ, thể thao của học sinh. Phụ huynh tình nguyện đi bán vé được nhận “lương” là một thanh chocolate. Thứ ba là làm phụ huynh làm các món ăn hay đồ thủ công mang bán lấy quỹ cho hội. Thứ tư là đi vận động tài trợ từ các doanh nghiệp và nhà hảo tâm và cựu học sinh…

Bằng cách này, Hội Phụ huynh ở trường con tôi đã làm nên những kỳ tích. Sau vòng vài tháng, Hội đã vận động được 99.000 USD cho cả ban nhạc của trường (đại diện tiểu bang) đủ tiền đi Hawaii gần một tuần tham gia cuộc thi âm nhạc toàn liên bang. Số tiền này đã giúp rất nhiều học sinh gia đình khó khăn, không có tiền nộp hay có rất ít tiền để đóng góp có thể tham gia chuyến đi. Trường cần nâng cấp toàn bộ đường xá trong diện tích 200 mẫu Anh, chỉ một cựu học sinh đã đưa công nhân và máy móc, vật tư trong công ty tư nhân của ông đến làm thiện nguyện… Một cựu học sinh khác tặng trường 400 nghìn USD để thúc đẩy dạy các môn nghệ thuật cho các em. Trường biết ơn nên lấy tên ông bà đặt cho nhà hát của trường…

Tôi nghĩ việc trường lớp gắn bó với cha mẹ để lo cho con là lẽ thường. Nếu như nhà trường ở ta biết cách phối hợp với phụ huynh như các quốc gia phát triển đang làm, khi đó thì rất nhiều vấn đề nan giải sẽ được giải quyết. Hãy để cho phụ huynh thực sự được tham gia làm chủ việc đóng góp cho con em của họ. Và hãy minh bạch cũng như có trách nhiệm trong từng mục thu chi cho trường. Khi đó, chắc chắn nạn lạm thu tiền trường ở Việt Nam sẽ đến hồi cáo chung.

Nguyễn Anh Thi/VnEx

 

---------------