Thế giới tuần qua: Còn đó những bất ổn

 Ukraine liệu có xảy ra chiến tranh tổng lực ?; căng thẳng leo thang tại khu thánh địa Jerusalem; Triều Tiên tuyên bố tiến hành vụ thử hạt nhân thứ tư; Tổ chức Nhà nước hồi giáo tự xưng (IS) tiếp tục thách thức Mỹ và liên quân…là những thông tin về tình hình thế giới được bạn đọc quan tâm trong tuần qua.

1. Thủ tướng Ukraine Yatsenyuk hôm 19-11 khẳng định Kiev sẽ không đàm phán trực tiếp với lực lượng ly khai nhằm chấm dứt 6 tháng xung đột ở miền Đông nước này. Tuyên bố trên được đưa ra sau khi Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov  kêu gọi các nhà lãnh đạo Kiev đàm phán trực tiếp với lực lượng ly khai ở miền Đông và không nên coi Moscow là một bên của cuộc xung đột này.

Một tay súng quân ly khai ở miền Đông Ukraine. (Ảnh: AP)

Trước đó, ngày 16-11, Tổng thống Ukraine Poroshenko tuyên bố, Kiev đang củng cố lực lượng, và đã sẵn sàng chuẩn bị cho một cuộc chiến tranh tổng lực. Các nguồn tin của quân đội Ukraine cho hay, lực lượng đòi ly khai đang tăng cường sự hiện diện quanh thành phố Mariupol ở phía Đông Nam Ukraine và việc kiểm soát được thành phố này có thể mở ra cánh cửa xuống các khu vực ở miền Nam Ukraine. Trong khi đó, tình hình chiến sự tiếp tục diễn biến xấu đi khi các vụ nổ lớn và nã pháo đã làm rung chuyển sân bay Donetsk, các cuộc đấu súng giữa quân đội Chính phủ và lực lượng đòi ly khai vẫn diễn ra quyết liệt.  

Những động thái mạnh mẽ từ phía quân đội Ukraine và lực lượng ly khai đang khiến cho lệnh ngừng bắn mong manh giữa hai bên có nguy cơ bị phá vỡ bất kỳ lúc nào và đẩy khu vực này vào cuộc xung đột đẫm máu. Theo số liệu công bố ngày 20-11 của Liên hợp quốc, số người thiệt mạng trong các cuộc xung đột giữa quân đội Kiev và lực lượng đòi độc lập ở miền Đông Ukraine từ trung tuần tháng Tư đến nay đã lên tới 4.317 người và 9.921 người bị thương.

2. Cuộc khủng hoảng hạt nhân Triều Tiên lại có dấu hiệu gia tăng căng thẳng sau một thời gian tạm lắng dịu. Hôm 20-11, Triều Tiên đã ra tuyên bố đe dọa sẽ tiến hành một cuộc thử hạt nhân nhằm đáp trả việc LHQ mở cuộc điều tra đối với hồ sơ nhân quyền của nước này.

Tháp làm mát trong tổ hợp hạt nhân Yongbyon của Triều Tiên bị phá hủy năm 2008. (Ảnh: News).

Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Hàn Quốc cảnh báo Triều Tiên không nên có thêm các hành động khiêu khích, đồng thời tuyên bố Bình Nhưỡng sẽ phải đối mặt với "sự phản ứng mạnh mẽ" của cộng đồng quốc tế và kêu gọi Triều Tiên thực hiện các biện pháp "cụ thể và thực chất" nhằm cải thiện tình hình.

Trước đây, Triều Tiên đã từng tiến hành 3 vụ thử hạt nhân vào các năm 2006, 2009 và 2013.  

3. Tổng thống Obama vừa ra lệnh xem xét lại chính sách của Mỹ về vấn đề người Mỹ bị bắt cóc ở nước ngoài. Thông tin này xuất hiện trong bối cảnh Tổ chức Nhà nước hồi giáo tự xưng (IS) vừa chặt đầu một con tin người Mỹ. Trong một diễn biến khác, Tổng thống Pháp Francois Hollande ngày 19-11 đã xác nhận có 2 công dân của nước này xuất hiện trong đoạn băng hình do IS công bố hôm 16-11, trong đó ghi lại cảnh một nhóm thành viên IS hành quyết 18 tù nhân Syria và một nhân viên cứu trợ người Mỹ. Hiện chưa rõ 2 công dân nói trên đóng vai trò gì trong vụ hành quyết.  

Phiến quân IS. (Ảnh: AP)

Theo một đánh giá gần đây của LHQ, chỉ riêng các cuộc xung đột ở Syria và Iraq hiện nay đã có hơn 15.000 tay súng đến từ hơn 80 quốc gia, trong đó Pháp “đóng góp” khoảng 1.000 công dân. Để ngăn chặn hoạt động của các tay súng nước ngoài, LHQ hối thúc các quốc gia chấm dứt buôn bán dầu mỏ với IS cũng như các nhóm cực đoan khác; từ chối giao nộp tiền chuộc con tin và thắt chặt kiểm tra an ninh. Ước tính mỗi ngày IS thu về từ 846.000 đến 1,6 triệu USD từ hoạt động khai thác và buôn bán dầu thô. Trong một năm trở lại đây, tổ chức này cũng đã thu về khoảng 35 - 45 triệu USD từ tiền chuộc con tin.

4. Ngày 19-11, bên lề Hội nghị hẹp Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN diễn ra tại Bagan (Myanmar), Bộ trưởng Quốc phòng các nước ASEAN đã đạt được đồng thuận nhằm tăng cường hợp tác tuần tra chung, diễn tập trên biển cũng như chia sẻ thông tin nhằm đối phó với tình trạng cướp biển ở Malacca và Biển Đông giữa quân đội các nước trong khu vực.

Các Trưởng đoàn chụp ảnh chung tại hội nghị.

Trong cuộc họp không chính thức với Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Akinori Eto, các Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN mong muốn Nhật Bản tăng cường chia sẻ các kinh nghiệm về an ninh hàng hải, an ninh phi truyền thống, cùng với ASEAN duy trì môi trường hòa bình ổn định, hợp tác phát triển thịnh vượng ở khu vực; đặc biệt tham gia đảm bảo an ninh, tự do, an toàn hàng hải trên Biển Đông, vì lợi ích chung của các nước, trong đó có lợi ích của Nhật Bản.

Phía Nhật Bản khẳng định, Nhật Bản coi ASEAN là một trong những đối tác đồng hành đảm bảo an ninh khu vực. Nhật Bản mong muốn có cơ chế hợp tác đi vào thực chất, hiệu quả hơn nữa, tiến tới tổ chức Đối thoại cấp Bộ trưởng Quốc phòng hàng năm giữa các nước ASEAN và Nhật Bản.

5. Ngày 18-11, hàng loạt vụ đụng độ giữa lực lượng an ninh Israel và đám đông quá khích người Palestine đã nổ ra tại thánh địa Jerusalem, sau khi xảy ra vụ tấn công khủng bố cùng ngày nhằm vào một giáo đường Do Thái làm 5 người chết và 7 người bị thương. Cảnh sát Israel đã bắn hơi cay để giải tán đám đông người Palestine sau khi những người này đốt lốp xe và ném đá về phía lực lượng an ninh. Trong khi đó, khoảng 300 người Do Thái cực hữu đã tổ chức biểu tình trước lối vào thánh địa Jerusalem, nhằm kêu gọi trả thù cho các nạn nhân bị giết hại trong vụ khủng bố và mang các khẩu hiệu chống lại nhà tiên tri Muhammad. Ít nhất 10 người, trong đó có 4 trẻ em đã bị bắt giữ. 

Hiện trường vụ tấn công vào giáo đường phía Tây Jerusalem sáng 18-11 (Ảnh: AP)

Trước tình trạng bạo lực leo thang, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã quyết định thiết lập các trạm kiểm soát an ninh tại các khu vực người Arab ở Đông Jerusalem, đồng thời tuyên bố bất cứ người Palestine nào tấn công Israel đều sẽ bị phá hủy nhà ở. Các lực lượng an ninh cũng được lệnh tiến hành các cuộc đột kích vào những mục tiêu khả nghi nhằm ngăn chặn các vụ tấn công khủng bố tiếp diễn.  

Trong khi tiến trình đàm phán hòa bình giữa Israel và Palestine vẫn đang bế tắc, ngày 19-11, Hội đồng thành phố Jerusalem thông báo đã phê chuẩn kế hoạch xây 78 nhà ở mới cho người định cư Do Thái tại 2 khu vực thuộc Đông Jerusalem. Kế hoạch này vấp phải sự chỉ trích mạnh mẽ từ chính quyền Palestine. Liên minh châu Âu và Mỹ coi đây là hoạt động trái với luật pháp quốc tế. Trong diễn biến liên quan, Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) mới đây tố cáo Israel đã giam giữ khoảng 10.000 trẻ em Palestine ở Bờ Tây và Đông Jerusalem kể từ năm 2000.

6. Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ ngày 20-11 đã thông qua nghị quyết tái khẳng định sự cần thiết phải tìm giải pháp hòa bình, trên cơ sở luật pháp quốc tế, cho các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông và Biển Hoa Đông. 

Hạ nghị sỹ Eni Faleomavaega - Ảnh: AP

Nghị quyết mang mã số H.Res-714, do Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Eni Faleomavaega bảo trợ, lần nữa khẳng định sự ủng hộ mạnh mẽ của Mỹ đối với tự do hàng hải, sử dụng các vùng biển và vùng trời ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương theo luật pháp quốc tế. Nghị quyết cũng lên án mọi hành động cưỡng chế hoặc sử dụng vũ lực gây cản trở các quyền tự do tại các vùng biển và không phận quốc tế.  

Cũng liên quan tới Biển Đông, tại Hội thảo khoa học quốc tế về Biển Đông lần thứ 6 kết thúc ngày 18-11, tại Đà Nẵng, các học giả đặc biệt nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh hiện nay, các bên liên quan cần nỗ lực kiềm chế, không thực hiện các chính sách đơn phương làm thay đổi nguyên trạng tại Biển Đông. Các hoạt động xây dựng, bồi đắp đảo nhân tạo với quy mô lớn, biến các bãi ngầm, đảo đá thành các căn cứ quân sự trong khu vực tranh chấp tại Biển Đông, hoặc thành lập vùng nhận dạng phòng không để củng cố yêu sách của mình, không chỉ trái với luật pháp quốc tế mà còn làm gia tăng nghi kỵ khiến tình hình thêm phức tạp, thậm chí có thể dẫn đến xung đột.

7. Vòng đàm phán cuối cùng giữa Iran và Nhóm P5+1 (gồm Nga, Pháp, Anh, Mỹ, Trung Quốc và Đức) đã diễn ra hôm 18-11 tại Vienna (Áo). Đàm phán đang diễn ra căng thẳng và ít có khả năng đạt được đột phá tại thời hạn chót (ngày 24-11) để các bên đạt được thỏa thuận cuối cùng về chương trình hạt nhân gây tranh cãi của Iran.

Đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran liệu có thành công vào giờ chót? (Ảnh:news.cn)

Cả Iran và Mỹ đang khẩn trương tiến hành các cuộc gặp song phương nhằm tìm kiếm giải pháp tháo gỡ bế tắc. Tuy nhiên, đến thời điểm này, giữa các bên vẫn tồn tại những bất đồng cốt lõi, đó là quy mô chương trình làm giàu Uranium của Iran và việc dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt đối với nước này.

8. Tổ chức Y tế Thế giới ngày 18-11 cảnh báo một chủng virus cúm gia cầm mới đang tấn công vào các trại gia cầm ở châu Âu và sẽ tiếp tục lây lan, sau khi các ổ dịch liên tục được phát hiện tại Hà Lan, Anh và Đức. Các ổ dịch tại ba nước này có thể có liên quan với nhau và lây lan từ các loài chim hoang dã di cư. Một số quốc gia trên thế giới đã ban hành lệnh cấm nhập khẩu gia cầm từ châu Âu.
Chủng cúm gia cầm được xác định tại Anh và Hà Lan có thể là virus H5N8, nguy hiểm với gia cầm nhưng chưa bao giờ gây lây nhiễm cho người như chủng H5N1.

VĂN DUYÊN (tổng hợp)/QĐND-Online