DÂN CHỦ LÀ MỤC TIÊU, ĐỘNG LỰC PHÁT TRIỂN

Hội thảo quốc tế “kinh tế thị trường hiện đại và sự hội nhập của Việt Nam”

 

* ThS. ĐỖ THỊ KIM HOA

Trong tiến trình hội nhập và phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam, một đòi hỏi cấp bách đặt ra là phải có những nhận thức cụ thể, đầy đủ và toàn diện về các mô hình kinh tế thị trường trên thế giới, nắm bắt được thành tựu và những hạn chế của các mô hình kinh tế ấy để có được những nhận thức mới, đúc rút được kinh nghiệm quốc tế, học hỏi và áp dụng những bài học cho phát triển ở Việt Nam.

Theo đó, việc tiếp thu và giao lưu học thuật quốc tế là hết sức cần thiết. Được sự đồng ý của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Viện Triết học phối hợp với Viện Friedrich Ebert Stiftung Việt Nam (FES), cơ quan thuộc Đảng dân chủ - xã hội, Cộng hòa liên bang Đức (SPD) đã tiến hành tổ chức Hội thảo quốc tế với chủ đề: “Kinh tế thị trường hiện đại và sự hội nhập của Việt Nam” trong hai ngày 6 và 7 tháng 5 năm 2014, tại Hà Nội.

Hội thảo được đông đảo các học giả quốc tế và học giả trong nước quan tâm. Phía học giả nước ngoài có: Ngài Erwin Schweisshelm - giám đốc Viện FES văn phòng Việt Nam; ngài Thorsten Schaefer Guembel - Phó chủ tịch Đảng Dân chủ - xã hội (SPD), Cộng hòa liên bang Đức; ngài Donald Low - Trường Chính sách công Lý Quang Diệu thuộc Đại học Quốc gia Singapore; GS,TS. Deng Xiang (Đặng Tường) - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế thuộc Đại học Tứ Xuyên, Trung Quốc; GS,TS. Hiroki Sumizawa - giảng viên Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế xã hội và Gia đình, Đại học Phụ nữ, Nhật Bản; Khamphone Bounady - Phó Chủ tịch Viện Khoa học Quốc gia Lào.

Phía học giả Việt Nam có: GS,TS. Nguyễn Xuân Thắng - Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; PGS,TS. Phạm Văn Đức - Viện trưởng Viện Triết học; Ông Trương Đình Tuyển - nguyên Bộ trưởng Bộ Thương mại; PGS,TSKH. Lương Đình Hải - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Con người; TS. Trần Minh Tuấn - Trưởng ban Ban Tổ chức cán bộ, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; TS. Nguyễn Bùi Nam - Chánh văn phòng Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, TS. Nguyễn Ngọc Quỳnh, Phó ban Ban Quản lý khoa học Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam; GS,TS. Dương Phú Hiệp - nguyên Viện trưởng Viện Đông Nam á; GS,TS. Vũ Tuấn Huy - nguyên Viện trưởng Viện Phát triển bền vững vùng; TS. Nguyễn Chí Hiếu - thành viên Hội đồng quản trị Ngân hàng An Bình; TS. Huỳnh Thế Du - giảng viên Đại học Fullbright, Hoa Kỳ... cùng đông đảo các cán bộ nghiên cứu trong và ngoài Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tham gia Hội thảo.

Với tinh thần làm việc nghiêm túc và khoa học, Hội thảo đã thực hiện 4 phiên và 3 tiểu ban World Café, trong đó có 2 phiên thảo luận chính trong ngày 6-5-2014 và 3 phiên tiểu ban World Cafe ngày 7-5-2014, với 30 báo cáo được gửi đến Hội thảo. Ngoài 2 phiên khai mạc và bế mạc, các phiên còn lại tập trung thảo luận những vấn đề kinh tế thị trường và dân chủ: Việt Nam và quốc tế. Trong phiên khai mạc, GS,TS. Nguyễn Xuân Thắng đã phát biểu chào mừng và nêu lên 5 vấn đề cần phải thảo luận trong Hội thảo, tiếp đó là bài phát biểu khai mạc của ngài Erwin Schweisshelm. Trong báo cáo đề dẫn, PGS,TS. Phạm Văn Đức cũng nhấn mạnh Hội thảo sẽ là diễn đàn quốc tế quan trọng, nơi các diễn giả trong và ngoài nước cùng nhau trao đổi, chia sẻ những vấn đề lý luận và thực tiễn có liên quan đến việc xây dựng kinh tế thị trường và phát huy dân chủ trong xã hội.

              Trong ngày làm việc đầu tiên, GS,TS. Nguyễn Xuân Thắng đã chủ trì phiên thứ nhất với chủ đề Kinh tế thị trường và dân chủ trong 30 năm đổi mới ở Việt Nam: Kinh nghiệm và những thách thức đặt ra; ngài Erwin Schweisshelm và PGS,TSKH. Lương Đình Hải chủ trì phiên thứ hai Dân chủ và kinh tế thị trường: Một cách tiếp cận từ quan điểm dân chủ xã hội Đức; Kinh tế thị trường và dân chủ: Kinh nghiệm quốc tế. Các tham luận của GS,TS. Dương Phú Hiệp: Quá trình đổi mới nhận thức của Đảng Cộng sản Việt Nam về kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế của Việt Nam; TS. Huỳnh Thế Du: Luận giải về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam; Ông Thorsten Schaefer Guembel: Dân chủ và kinh tế thị trường: Một cách tiếp cận từ quan điểm dân chủ xã hội của Đức;... đã lần lượt được trình bày. Qua các bài tham luận, các học giả đã khẳng định sự đa dạng của các mô hình kinh tế thị trường hiện đại, cho rằng, trong mỗi một mô hình đều có những thế mạnh và hạn chế riêng. Một điểm quan trọng được các học giả nhất trí là không thể dập khuôn máy móc một mô hình kinh tế hiện đại của nước này áp dụng cho nước khác. Hay, trong mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường, thì sự can thiệp của nhà nước cũng phải tùy thuộc vào hoàn cảnh, thời điểm và cả nghệ thuật can thiệp. Do đó, khó có thể nói sự can thiệp của nhà nước ở nước nào là đúng, là tối ưu hay chứa đựng những rủi ro, mà chỉ có thực tiễn mới có thể trả lời được vấn đề này.

Ngày 7-5-2014, với 3 tiểu ban World Café, đã có một loạt vấn đề được đưa ra bàn thảo như: Quá trình hình thành xã hội dân sự nói chung và sự hình thành xã hội dân sự ở Việt Nam; Sự can thiệp của Nhà nước vào thị trường với chính sách “Cây gậy và củ cà rốt”; So sánh 3 trụ cột của Việt Nam và Nhật Bản; Mối quan hệ giữa an sinh xã hội và thực hiện tăng trưởng kinh tế ở Nhật Bản và Việt Nam; Những chính sách thực hiện quyền dân chủ, xây dựng nhà nước pháp quyền ở Trung Quốc; Đặc trưng của nhà nước pháp quyền ở Trung Quốc có gì là tối ưu; ...
          Trước khi bước vào phiên bế mạc, một buổi tọa đàm bàn tròn diễn ra sau khi các thư ký tổng hợp những vấn đề nổi trội ở 3 World Café. Tại phiên bế mạc Hội thảo, ngài Erwin Schweisshelm kết luận: Trong một ngày rưỡi làm việc, Hội thảo đã có những trao đổi kinh nghiệm của mình, thảo luận rất tích cực về hướng đi cho Việt Nam. Các học giả trong và ngoài nước đã có cơ hội tìm hiểu nhiều hơn về phát triển kinh tế thị trường, dân chủ và nhà nước, có sự đối chiếu, so sánh những mô hình tương đồng và khác biệt giữa các quốc gia, nhờ đó, mang lại những ý tưởng mới cho Việt Nam, giúp Việt Nam tăng cường hơn nữa về phát triển kinh tế và phát triển nền dân chủ. Việc đảm bảo an sinh xã hội, công bằng xã hội, dân chủ không chỉ là trách nhiệm của Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, mà còn là của nhân dân Việt Nam. Sau bài phát biểu của ngài Erwin Schweisshelm, thay mặt Ban Tổ chức Hội thảo cũng như với vai trò là Viện trưởng Viện triết học - cơ quan chủ trì Hội thảo, PGS,TS. Phạm Văn Đức đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với sự giúp đỡ của Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, sự quan tâm nhiệt tình, chu đáo của Quỹ FES và khẳng định rằng, trong Hội thảo này, phía Viện Triết học đã có sự chuẩn bị rất cẩn thận, đặc biệt, trong việc mời học giả tham gia Hội thảo; đồng thời, đánh giá rất cao sự tham gia của ngài Phó Chủ tịch Đảng Dân chủ xã hội, Cộng hòa liên bang Đức.
             Tổng kết Hội thảo, PGS,TS. Phạm Văn Đức khẳng định, Hội thảo đã thành công tốt đẹp và thu được một số kết quả cơ bản sau:

Thứ nhất, Hội thảo đều nhất trí cao rằng phát triển kinh tế thị trường là xu hướng tất yếu. Lịch sử phát triển loài người đều đi đến kinh tế thị trường, tuy nhiên, tùy thuộc vào hoàn cảnh và thời điểm mà có các mô hình khác nhau. Việt Nam đã tham khảo các nước đi trước để xây dựng mô hình kinh tế thị trường của mình, để phát triển mục tiêu đất nước là dân giàu, nước mạnh...

Thứ hai, Hội thảo đã thống nhất quan điểm dân chủ đóng vai trò quan trọng. Dân chủ vừa là mục tiêu, vừa là động lực và là quá trình phát triển lâu dài ở Việt Nam. Để thực hiện dân chủ chúng ta cần phải phấn đấu rất nhiều. Mỗi nước thực hành dân chủ khác nhau, xuất phải từ nhiều cách hiểu khác nhau. Dân chủ đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế thị trường. Và ngược lại kinh tế thị trường cũng là nền tảng quan trọng cho phát triển dân chủ.

Theo PGS,TS. Phạm Văn Đức, những kết quả đạt được sẽ là cơ sở hết sức quan trọng để tiếp tục phát triển quan hệ hợp tác và tạo đà cho những nghiên cứu tiếp theo giữa Viện Triết học và Quỹ FES. Các bài tham luận của Hội thảo sẽ lần lượt được đăng tải trên Tạp chí Triết học và kỷ yếu của Hội thảo sẽ được xuất bản sách.

ĐTKH/Viện Triết học

-------------