'Nên coi tiếng nói độc lập là điểm mạnh'

 Việt Nam nên thay đổi tư duy để coi báo chí độc lập là 'một điểm mạnh' của quốc gia, theo ý kiến của khách mời tại cuộc Tọa đàm Bàn tròn hôm thứ Năm về chủ đề 'Điều 258 luật hình sự VN và tự do báo chí."

Trao đổi với Bàn tròn Trực tuyến trong tuần áp Tết Nguyên đán của BBC hôm 12/2/2015, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Jonathan London, từ Đại học Thành thị Hong Kong, nói: "Tôi thấy rằng ai ở Việt Nam đều muốn thấy một trật tự xã hội, công lý, minh bạch, văn minh.

"Và Việt Nam, chính quyền phải cố gắng nỗ lực hơn nữa để lấy việc những tiếng nói độc lập là một thế mạnh, không phải là điểm yếu của đất nước và nếu thế, chúng ta đều có lý do để lạc quan về tương lai của Việt Nam."

Bình luận về việc chính quyền Việt Nam mới đây vừa 'tạm thả' hai blogger có tiếng về với gia đình trong dịp Tết, nhưng lại thu hồi thẻ nhà báo với Tổng Biên tập tờ 'Người cao tuổi', đồng thời khởi tố vụ án với tời báo trực thuộc Trung ương Hội Người Cao tuổi Việt Nam, ông London nói: "Tôi thấy là Việt Nam hiện nay đang trong một giai đoạn rất phức tạp và có rất nhiều sự kiện cũng thú vị và rất là quan trọng. Nhưng chúng ta có thể khẳng định cái mà rõ ràng nhất ở Việt Nam hiện nay là đất nước chưa có một xu hướng, chưa có một quá trình rõ ràng nào.

"(Người) dân Việt Nam từ lâu đã muốn cùng với chính quyền thực hiện được một đất nước thực sự văn minh, hiện đại, nhưng đến nay vẫn còn những cái như điều 258, và việc mà thả một người, mà bắt một người khác, thì cho (thấy) rằng đến nay Việt Nam còn chưa thoát được điều kiện mà ràng buộc tiến bộ về phát triển chính trị từ lâu.

"Và tôi nghĩ là đến dịp Tết năm nay, (người) dân Việt Nam hy vọng rằng trong thời gian tới thì cả nước Việt Nam sẽ bước vào một giai đoạn mới, bởi vì việc mà còn những người thực sự yêu nước, nhưng muốn thể hiện những chính kiến của họ, muốn theo lương tâm của họ vẫn gặp những sự cố như thế này là không được và chưa phải là một nước văn minh.

"Và hy vọng trong thời gian tới sẽ có thêm một số thay đổi rõ nét cho Việt Nam có thể tiến tới một đất nước thực sự văn minh và hiện đại. Người ta nghe nói quá nhiều lần rồi," ông London nói với Bàn tròn Thứ Năm tuần này của BBC.

'Không thay đổi bản chất'

Bình luận về sự kiện các blogger là nhà văn Nguyễn Quang Lập (tức Bọ Lập - Quê Choa) và ông Hồng Lê Thọ mới được cơ quan điều tra ở TP. Hồ Chí Minh tạm tha về nhà ngay dịp trước Tết và so sánh với trường hợp của người thân của mình, bà Lê Thị Minh Hà, vợ của blogger Ba Sàm - Nguyễn Hữu Vinh, người bị bắt giữ và tạm giam gần một năm nay vì điều 258 của Bộ luật Hình sự, nói: "Trước việc chính quyền cho thay đổi biện pháp ngăn chặn bằng cách là cho blogger Nguyễn Quang Lập và blogger Hồng Lê Thọ được tai ngoại hầu tra, theo tôi, mọi người rất vui mừng, và tôi cũng thấy đối với sức khỏe và đối với các sự việc xảy ra cho hai người này, từ lúc khi mà tôi nghe tin hai người này bị bắt, thì tôi nghĩ rằng một bước nào đấy có thể coi như là một tin vui về sức khỏe đối với gia đình, đối với bạn bè, vì có điều kiện hơn về chăm sóc sức khỏe, về chia sẻ tình cảm.

"Và một phần nào cũng thấy rằng hy vọng có một sự thay đổi, nhưng về bản chất vấn đề thì tôi không thấy như thế. Mà tôi cho rằng là ngay việc bắt hai người này tôi đã thấy cực kỳ vô lý.

"Chứ không vì một cái thay đổi nhỏ mà mọi người quá vui mừng và mọi người quên đi rằng đây là thay đổi biện pháp ngăn chặn, chứ không phải là có một cái gì đấy là ban ơn hay là gia ân với những người này. Tôi cho là về bản chất, nội dung của vấn đề, vẫn chưa có dấu hiệu thay đổi, còn phải chờ thời gian."

Về mong muốn của cá nhân và gia đình, vợ của blogger Ba Sàm - Nguyễn Hữu Vinh nói: "Còn mong muốn cá nhân của gia đình tôi, bản thân tôi, trên cơ sở tôi đọc bản 'Kết luận điều tra' và 'Kết luận điều tra bổ sung', cũng giống như ngày 06/2 vừa rồi, bên Viện Kiểm sát có ký một công văn, để chuyển hồ sơ 'Đã quyết định truy tố và ra bản cáo trạng' đối với lại anh Nguyễn Hữu Vinh để chuyển sang Tòa án Nhân dân TP. Hà Nội, đề nghi xét xử.

"Thì với nội dung của bản kết luận điều tra và kết luận điều tra bổ sung đối với chồng tôi, tôi cho rằng hoàn toàn không có một căn cứ gì, để có thể quy kết chồng tôi và có thể truy tố chồng tôi hết.

Vì thế cho nên vào ngày 04/2, tôi đã làm một 'Kiến nghị đình chỉ vụ án' lên Viện Kiểm sát và lên những người lãnh đạo cao cấp nhất của Việt Nam như là ông Trương Tấn Sang, rồi ông Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng và Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng và các cơ quan có liên quan, và Tòa án Nhân dân Tối cao, Viện Kiểm sát Nhân dân Tối Cao về việc đình chỉ vụ án đối với chồng tôi trên cơ sở về pháp lý và những lý do tôi phân tích từ trước tới nay...

"Tôi cho rằng việc bắt chồng tôi và đề nghị truy tố là hoàn toàn trái pháp luật và tôi không đồng ý với kết luận đấy và với cáo trạng đó, cho nên đương nhiên, bước một, tôi cũng có nguyện vọng là phải thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với chồng tôi," bà Minh Hà nói với Bàn tròn của BBC.

'Đòn mạnh vào báo chí'

Mới đây, sau diễn biến xảy ra với ông Tổng Biên tập Kim Quốc Hoa và Tờ báoNgười Cao Tuổi Việt Nam, một quan chức thuộc Bộ Thông tin & Truyền thông, ông Lưu Đình Phúc, Phó Cục trưởng Cục Báo chí trong một phỏng vấn trên tờ Vietnamnet đưa ra quan điểm nói rằng "Làm báo như Người cao tuổi không sai mới lạ" và nói thêm rằng: "Báo chí luôn đi đầu trong đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng. Muốn làm tốt nhiệm vụ này, báo chí phải đưa tin trung thực, khách quan. Nếu đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực mà báo chí lại lợi dụng sự ảnh hưởng của mình để "tham nhũng", tiêu cực thì việc khoác lên danh nghĩa đó đáng bị lên án, xử lý."

Bình luận về phát biểu này của ông Phúc, cũng như việc ông Tổng Biên tập tòa báo bị thu hồi thẻ nhà báo, tên miền của Người Cao Tuổi bị Bộ Thông tin & Truyền thông lấy lại, cũng như tờ báo vị khởi tố vụ án, nhà báo, blogger Đoan Trang, nói với Tọa đàmcủa BBC: "Quan điểm của tôi khi đọc bài phỏng vấn của ông Lưu Đình Phúc trên tờ Vietnamnet, thì tôi cảm thấy rất là giận dữ. Vì cách nói như vậy nó thể hiện một tư duy, cho thấy một tư duy rất là kém, trình độ, năng lực quản lý, hiểu biết về pháp luật của một người gọi là làm công chức, hay cũng có thể gọi là quan chức, quan chức báo chí ở Việt Nam nó thấp như thế nào.

"Cái việc báo Người Cao Tuổi họ tác nghiệp như thế nào, chủ yếu ông ấy nói rằng cái lỗi của Người Cao Tuổi ở đây là sử dụng bài viết do cộng tác viên, do bạn đọc, độc giả gửi đến, rồi lại ghi là của, do nhóm phóng viên của báo, ông ấy dẫn ra những lỗi này kia, thì tôi muốn nói rằng việc tác nghiệp đó là việc của báo.

"Và không có lý gì một ông công chức lại có thể bình luận về cách tác nghiệp của một tờ báo, dạy các nhà báo cách làm việc, đồng thời lại cài thêm một câu là 'chống tham nhũng' thì phải thế này, thế kia. Cần phải hiểu rằng chống tham nhũng, bản chất của công việc chống tham nhũng là một công việc mà nó khó khăn, rõ ràng trong hoàn cảnh của nhà báo làm, họ lại càng không thể nào có nghiệp vụ được tốt như là Công an ở trong một đất nước 'Công an trị' như là ở Việt Nam.

"Thì nếu như họ có phạm sai lầm, giả dụ là như vậy, thì ngay cả việc sai lầm, sai sót đó của họ cũng xứng đáng được miễn trách nhiệm hình sự. Trong trường hợp này, ông ấy, một khi đã sử dụng đến các cơ quan công quyền, đã sử dụng đến Bộ Công an, đưa vụ việc ra Bộ Công an, gọi là 'hình sự hóa' một sai phạm báo chí, thì đó sẽ là đòn đánh rất là mạnh vào báo chí chống tham nhũng.

"Và các nhà báo sẽ càng khó làm việc, tác nghiệp hơn. Nó chỉ cản trở, chỉ phá thêm nền báo chí Việt Nam, chứ nó không có tác dụng nâng nền báo chí của Việt Nam lên. Ở đây, điều tôi muốn nhấn mạnh nhất là một ông công chức không có tư cách gì để dạy nhà báo phải như thế nào cả," cựu phóng viên và ký giả các tờ Vietnamnet và Pháp luật TP.Hồ Chí Minh nói với Bàn tròn Trực tuyến của BBC.

'Chưa tới mức gây lo ngại'

Hôm thứ Năm, phóng viên Nguyễn Hùng của BBC Việt ngữ chia sẻ với Tọa đàm Bàn tròn về quản lý báo chí, đặc biệt là 'báo giấy, báo in' ở Anh, trong liên hệ, so sánh với vụ việc mới đây xảy ra với tờ Người Cao Tuổi tại Việt Nam.

Nhà báo Nguyễn Hùng nói: "Nếu mà nói về báo chí, tức là báo in, thì ở Anh không có một cơ quan quản lý nhà nước nào quản lý báo in cả. Tức là báo in thì họ chỉ việc đăng ký là họ có quyền xuất bản.

"Và quản lý báo chí là các báo họ họp lại và họ tự bầu ra Hội để tự quản của họ. Tức là cho tới bây giờ không có một cơ quan nhà nước nào quản lý báo cả...

"Có một cơ quan nhà nước để điều phối Phát thanh và Truyền hình. Tại vì Phát thanh và Truyền hình họ coi là sở hữu sóng công cộng, tức là phải dùng sóng mới phát được.

"Chứ còn báo chỉ việc in, nhà in có thể là nhà in tư nhân, phân phối cũng là phân phối tư nhân và người tiêu thụ cũng là tư nhân cả, nó chẳng liên quan gì đến nhà nước cả, nói thẳng là như vậy.

"Thế thì khi mà dùng đến sóng truyền hình và sóng phát thanh thì cái đó gọi là tài sản công cộng, thì nhà nước cần phải điều phối và anh cần phải có trách nhiệm lớn hơn, tại vì TV có thể đến tới cả chục triệu người.

"Thế còn báo, tôi chẳng thấy báo nào có thể lên tới đến một chục triệu người mua cả.

"Thế đâm ra tôi nói nó hơi hài hước ở cái chỗ là báo Người Cao Tuổi thì lại dính vào những vụ việc như thế này, tại vì báo Người Cao Tuổi phải nói là nó không có tiếng tăm gì nhiều như là Tuổi Trẻ hoặc Thanh Niên.

"Và thậm chí cái trang mạng của họ tôi cũng không nghĩ là nó có cái gì gọi là quá sức hấp dẫn mà để tới cái mức mà người ta cần phải lo ngại.

"Đằng sau này có lẽ nó có những cái uẩn khúc khác hơn là một cái thanh danh của một tờ báo.

"Tại vì nói thẳng ra là báo chí ở Việt Nam, kể cả là có ảnh hưởng tới mức nào đi chăng nữa, thì quyền quyết định cuối cùng về chuyện có làm gì hay không, khởi tố một vụ án hay không hay là khởi tố nhẹ nhàng hay là bắt ai hay không bắt ai.

"Thì cái đó nó lại không phải là báo chí có thể gây sức ép tới mức như vậy, theo quan điểm của tôi," phóng viên Nguyễn Hùng nói với Bàn tròn hôm 12/2/2015.

(BBC)

----------------