Vụ cá chết hàng loạt và lòng tin của người dân

Người Việt tại Đài Loan biểu tình ở Đài Bắc vào ngày 18 tháng 6 năm 2016
phản đối công ty Formosa gây ô nhiễm môi trường biển Việt Nam. AFP photo

Thông tin mới nhất là vào ngày, 30/6, chính phủ Việt Nam sẽ công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt tại Vũng Áng, Hà Tĩnh. Người dân Việt Nam trong và ngoài nước nghĩ gì về thông tin này?
Từ Hà Nội, Giáo sư Nguyễn Huệ Chi nói rằng ông hy vọng sẽ biết một điều gì đó về thảm họa môi trường xảy ra tại Vũng Áng vừa qua: “Khi mà ở Đài Loan người ta đã đưa lên TV câu chuyện cá chết với một tình cảm bức xúc mạnh mẽ đến như thế, và tất cả các câu hỏi đều chĩa mũi dùi vào Formosa, thì tôi nghĩ rằng dù muốn giấu giếm cũng không được nữa. Cho nên tôi hy vọng là sự công bố sẽ đi gần đến với thực chất của việc cá chết, mà lâu nay người dân vẫn mong đợi một sự minh bạch của nhà nước.”

Anh Lê Khôi, một công nhân Việt Nam đang làm việc tại Đài Loan thì không có hy vọng như giáo sư Nguyễn Huệ Chi. Anh Khôi có nói rằng một trong những nguyên nhân khiến Quốc hội và Chính phủ Đài Loan đưa vấn đề cá chết ra công luận là phản ứng của những người Việt Nam đang làm việc tại Đài Loan : "Những tổ chức phi chính phủ của Đài Loan, đã đứng ra làm một chương trình về cá chết ở Việt Nam, trong đó có một số anh em lao động Việt Nam đứng lên đi biểu tình. Khi đó chính phủ Đài Loan có xuống, người ta không trả lời cụ thể, nhưng người ta có nói với chính phủ Việt Nam là nếu đồng ý thì người ta sẽ điều tra. Nhưng chính phủ Việt Nam có cho ai vào đâu, mà nói là chính phủ Việt Nam đủ sức lực để làm.”.

Việc chính phủ Việt Nam không chấp nhận sự giúp đỡ bên ngoài, mà mới đây nhất là tiết lộ của Đại sứ Mỹ tại Việt Nam cũng là một trong những nguyên nhân làm nhiều người nghi ngờ sự không thành thực của chính phủ Việt Nam trong chuyện tìm nguyên nhân cá chết hàng loạt. Một trong những người đó là ông Huỳnh Công Thuận, một người hoạt động dân sự tại Sài Gòn. Ông Thuận nói tiếp là ông không hy vọng gì ở kết quả mà chính phủ Việt Nam sẽ công bố: “Điều đó thì nói thật là không phải chỉ cá nhân tôi, mà mình sống mấy chục năm ở đây mình biết quá rồi, mấy ổng chỉ lươn lẹo lòn lách, lừa dối thôi. Đã công bố được thì công bố từ lâu rồi, tại sao lại phải đợi đến giờ? Ba tháng rồi. Mấy ổng biết được rồi chứ không phải không biết đâu. Mà do có lý do gì bên trong nên mấy ổng không công bố thôi. Lỡ ép buộc quá thì ổng công bố, mà họ đâu có sợ cái gì đâu. Thành ra tôi thấy cứ chờ đợi mà chờ đợi hão huyền quá.”

Một giáo viên ở Tuy Hòa cũng đồng ý với ông Thuận: “Họ nói như vậy nhưng có lẽ chúng ta sẽ không thu được một thông tin gì hữu ích, từ cái điều mà họ công bố vào ngày mai. Nói chung là không có mong đợi gì mấy. Không có hy vọng, không có mong đợi gì, bởi vì tôi thấy rằng là có rất nhiều sự kiện diễn ra cho đến bây giờ cho thấy là như vậy.”

Nhiều điều khuất tất

Từ Đức, ông Bùi Thanh Hiếu, tức blogger Người Buôn Gió nói rằng việc công bố, điều tra nguyên nhân vụ cá chết hàng loạt là nằm trong sự tính toán của đảng cộng sản Việt Nam: “Tôi nghĩ rằng chẳng trông đợi được cái gì cả, vì đây là một sự dàn xếp, che chắn rất kín, làm sao có lợi nhất cho nhà nước thì mới công bố, nếu như mà công bố trên một sự tính toán như thế thì không có gì mình hy vọng cả. Nếu mà khách quan thì vài ba ngày sau vụ việc người ta đã công bố ngay rồi, đằng này người ta ém lại một thời gian dài, tính toán làm sao có lợi cho nhà nước, cho đảng nhất. Nếu họ tính toán như thế rồi mới công bố thì đương nhiên mình nghĩ rằng chẳng có lợi gì cho người dân cả.”

Tôi nghĩ rằng chẳng trông đợi được cái gì cả, vì đây là một sự dàn xếp, che chắn rất kín, làm sao có lợi nhất cho nhà nước thì mới công bố... - Blogger Người Buôn Gió.

Tại thị trường lớn nhất nước là thành phố Hồ Chí Minh, một nữ doanh nhân xin được giấu tên nói rằng các nhà hàng không bán được các món ăn chế biến từ hải sản, các hộ gia đình cũng không dám mua hải sản cho các bữa ăn hàng ngày nữa. Nữ doanh nhân này nói tiếp bà mong đợi gì ở lời hứa công bố nguyên nhân cá chết hàng loạt của chính phủ Việt Nam: “Nếu nói một cách thẳng thắn thì tôi chỉ nói rằng tôi muốn biết sự thật. Muốn có một sự an toàn về môi trường cho tương lai, cho đất nước, cho con trẻ. Hỏi ai thì người ta cũng sẽ nói giống nhau như vậy thôi. Còn mức độ tin cậy tới đâu thì khó trả lời lắm, vì thông tin rất lộn xộn, không biết cái nào đúng cái nào sai.”

Từ khi xảy ra thảm họa môi trường Vũng Áng đến nay, mọi nghi ngờ đổ dồn về việc xả chất thải rất độc của nhà máy thép Formosa do người Đài Loan làm chủ ra biển, mặc cho những tuyên bố trên báo chí chính thức là thảm họa này có thể có những nguyên nhân khác.

Tất cả những người mà chúng tôi tiếp xúc khi được vặn hỏi rằng liệu có quá nghi ngờ cho chính phủ Việt Nam hay không, vì chuyện cá chết hàng loạt cũng xảy ra nhiều nơi trên thế giới, và không phải lúc nào cũng tìm được nguyên nhân. Câu trả lời nhận được là người ta không tin điều đó vì cái cách mà nhà cầm quyền đưa thông tin cho đến nay cho thấy có nhiều điều khuất tất.

Giáo sư Nguyễn Huệ Chi cho rằng sự lãng tránh các câu hỏi của dân chúng khiến cho lòng tin vào chính quyền ngày càng giảm sút, và đó là điều rất đáng lo.

Kính Hòa/TTHN

--------------