Kinh tế Trung Quốc giảm tốc: Sau Nhật, đến lượt Hàn 'lãnh đủ'

Thế giới sẽ còn nói nhiều đến sự trỗi dậy về kinh tế của Trung Quốc trong thế kỷ 21, khi nó trở thành một hiện tượng đặc biệt, vừa góp phần thúc đẩy tăng trưởng và khiến nền kinh tế toàn cầu thịnh vượng, nhưng cũng đồng thời gây ra những hậu quả khủng khiếp một khi nó dừng lại. Cái tên mới nhất xuất hiện trong danh sách các nạn nhân từ sự giảm tốc kinh tế của Trung Quốc ở thời điểm hiện tại, là Hàn Quốc.

Không còn nghi ngờ gì nữa về việc Trung Quốc đang thực sự là một tâm chấn, góp phần gây ra tình trạng trì trệ của thị trường tài chính nói riêng và nền kinh tế toàn cầu nói chung. 

Sau Mỹ, Nhật Bản và các quốc gia Đông Nam Á, giờ đây đến lượt nền kinh tế lớn thứ tư châu Á là Hàn Quốc bắt đầu có dấu hiệu rơi vào tình trạng trì trệ, mà chủ yếu là do những tác động từ sự giảm tốc của kinh tế Trung Quốc. 

Càng gần càng nguy hiểm

Có thể nói, sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc hiện tại giống như một cơn bão, càng ở gần phạm vi hoạt động của nó thì tác hại càng lớn trên phạm vi toàn cầu, thông qua việc giảm hẳn nhu cầu nhập khẩu hàng hóa, nguyên liệu và năng lượng từ mọi quốc gia trên thế giới. Những quốc gia ở gần Trung Quốc nhất lại đang có xu hướng trở thành những nạn nhân chịu nhiều ảnh hưởng nhất. 

Đó là các nước Đông Nam Á và Nhật Bản. Cụ thể, cả 5 nền kinh tế lớn nhất ASEAN là Singapore, Indonesia, Thái Lan, Malaysia và Philippines đều suy giảm tăng trưởng kinh tế trong năm 2015, chủ yếu là do ảnh hưởng từ việc xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc suy giảm.

Với Nhật Bản, tình hình còn tệ hơn, sự giảm tốc của Trung Quốc xảy ra đúng vào thời điểm kế hoạch cải tổ kinh tế Abenomics của thủ tướng Shinzo Abe đang đi vào giai đoạn then chốt. Việc xuất khẩu sang Trung Quốc suy giảm trầm trọng khiến kinh tế Nhật lập tức rơi vào tình trạng trì trệ nhất trong vòng 3 năm qua, kể từ khi ông Abe nhậm chức. Tình trạng đó buộc ngân hàng trung ương Nhật Bản phải đưa lãi suất về mức âm để hy vọng kích thích kinh tế, khi mà thị trường chứng khoán (TTCK) Nhật đã rơi vào tình trạng “thị trường con gấu” với chỉ số Nikkei giảm hơn 20% - một dấu hiệu rõ ràng của suy thoái kinh tế, chỉ một tuần sau khi TTCK Trung Quốc cũng rơi vào tình trạng này.

Tuy nhiên, việc Hàn Quốc chính thức ghi tên vào danh sách các nước chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ sự giảm tốc của kinh tế Trung Quốc lại mang một ý nghĩa hoàn toàn khác. 

Khác với các nước ASEAN vốn có quy mô kinh tế nhỏ hơn nhiều lần, Hàn Quốc hiện là nền kinh tế lớn thứ tư châu Á với mức GDP lên tới 1.300 tỷ USD trong năm 2015, nước này có một nền kinh tế mạnh và đa dạng, trình độ công nghệ cao và gần nhất theo đánh giá của Ngân hàng thế giới (WB) thì Hàn Quốc là nền kinh tế sáng tạo nhất thế giới. Hàn Quốc cũng không giống với Nhật Bản vốn rơi vào trì trệ và giảm phát trong 2 thập kỷ vừa qua và đang phải vật lộn tái cấu trúc để thoát khỏi tình trạng đó. 

Nói cách khác, kinh tế Hàn Quốc ở thời điểm hiện tại về lý thuyết có sức đề kháng cao hơn so với Nhật và các nước ASEAN đối với sự giảm tốc của kinh tế Trung Quốc và sẽ ít chịu hậu quả xấu hơn từ sự kiện này. Nhưng thực tế lại hoàn toàn không phải vậy.

Cụ thể, nền kinh tế Hàn Quốc đang ở trong tình trạng xấu nhất trong khoảng 5 năm trở lại đây. Tổng kim ngạch xuất khẩu trong tháng 1.2016 của nước này đã sụt giảm tới 18,8%, trong đó ngành xuất khẩu chủ lực là xe hơi đã có mức suy giảm lên tới 21,5% trong tháng đầu năm. Đây là mức suy giảm mạnh nhất của xuất khẩu Hàn Quốc từ năm 2010. 

Những dấu hiệu về sự giảm tốc của kinh tế Hàn Quốc đã bắt đầu xuất hiện từ đầu năm 2015 khi kinh tế Trung Quốc có dấu hiệu chững lại. Cụ thể, xuất khẩu của Hàn Quốc liên tục giảm dần trong lần lượt 12 tháng của năm ngoái, buộc Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) phải hạ mức dự báo tăng trưởng của nền kinh tế thứ tư châu Á từ mức 3,5% xuống còn 2,7%. Mặc dù vậy, tăng trưởng kinh tế của Hàn Quốc trong năm 2015 vẫn không đạt được con số đó, mà chỉ tăng trưởng ở mức 2,6%. 

Xuất khẩu suy giảm, cộng với việc đồng USD tăng giá đang khiến nội tệ của Hàn Quốc là won có mức sụt giá mạnh nhất trong vòng 6 năm qua trong phiên giao dịch vào tuần trước. Dù chính phủ và Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (Bank of Korea - BOK) tuyên bố sẽ ghìm giữ tỷ giá đồng won, nhiều nhà phân tích dự đoán Seoul nhiều khả năng cũng sẽ đi theo Nhật Bản trong việc hạ tỷ giá để thúc đẩy xuất khẩu.

Nguyên nhân không có gì khó hiểu 

Việc kinh tế Hàn Quốc suy giảm nặng nề ở thời điểm hiện tại không có gì khó hiểu, nếu như chúng ta tìm hiểu mức độ ảnh hưởng của kinh tế Trung Quốc với nước này. Theo thống kê của Oxford Economics, Hàn Quốc hiện là nước đứng thứ 3 trong danh sách các quốc gia có mức độ xuất khẩu phụ thuộc vào Trung Quốc nhiều nhất, chỉ đứng sau 2 quốc gia và vùng lãnh thổ khác là Úc và Đài Loan. Cho nên cũng dễ hiểu khi kinh tế Trung Quốc giảm tốc và giảm mạnh nhu cầu nhập khẩu thì xuất khẩu Hàn Quốc lập tức lao đao, khiến cho kinh tế nước này suy giảm tăng trưởng mạnh mẽ.

Vì thế, về lý thuyết thì Hàn Quốc sẽ là nước chịu nhiều tác động từ kinh tế Trung Quốc giảm tốc hơn cả Nhật Bản hay các quốc gia ASEAN. 

Sở dĩ Hàn Quốc không bị sốc đột ngột như kinh tế Nhật Bản hay Singapore, Thái Lan là vì kinh tế nội địa nước này đang tăng trưởng ổn định và chính phủ Hàn Quốc đã áp dụng các biện pháp kích cầu nội địa như giảm thuế và tăng chi ngân sách để hấp thụ một phần lượng hàng hóa dư thừa do xuất khẩu bị đình trệ. 

Thế nhưng rõ ràng về lâu dài, Hàn Quốc cũng đang ngồi cùng mâm với Nhật Bản và các nước ASEAN do mắc cùng một vấn đề là dư thừa sản xuất và buộc phải tìm cách đa dạng hóa thị trường xuất khẩu. Trong khi Nhật Bản, Singapore và Malaysia đã là thành viên của TPP thì Hàn Quốc vẫn đang đứng ngoài cuộc. Điều này đang gây ra bất lợi lớn cho kinh tế Hàn Quốc so với Nhật Bản hay Singapore, vì theo các nhà kinh tế dự báo, quá trình xin gia nhập TPP sẽ tốn không ít thời gian, trung bình là khoảng 5 năm, và rõ ràng là trong 5 năm đó thì Hàn Quốc sẽ rơi vào thế là kẻ chậm chân.

Với việc hầu hết các quốc gia trong khu vực châu Á Thái Bình Dương đang hướng về TPP như một giải pháp để xoa dịu cơn đau do kinh tế Trung Quốc giảm tốc, một xu thế rõ rệt trong tương lai đang dần hình thành là các nền kinh tế trong khu vực mà Hàn Quốc là một điển hình, đang muốn tham gia một thị trường dồi dào, ổn định lâu dài thay vì gắn bó với kinh tế Trung Quốc vốn thiếu ổn định. 

Nếu như cách đây vài năm Hàn Quốc tỏ ra không mấy mặn mà gia nhập TPP, thì giờ đây sự đổi ý của Seoul đang cho thấy nước này không còn mặn mà với việc gắn tăng trưởng kinh tế vào một mối quan hệ thiếu ổn định với Trung Quốc nữa.

Nhàn Đàm (theo Bloomberg/CafeF/Motthegioi)

 

---------------