Ứng xử với quá khứ

Hình ảnh treo băng-rôn  trên Ô Quan Chưởng

Tôi đi qua Ô Quan Chưởng và ngạc nhiên khi thấy một cái băng-rôn màu đỏ rất rộng, che phủ gần kín cổng chính, hai bên là những khẩu hiệu khác màu vàng, để chào mừng một sự kiện của đảng bộ địa phương (quận Hoàn Kiếm), vài dây cờ nhiều màu được chăng dọc ngang trên cửa ô cổ kính. Dưới những băng rôn ấy là một tấm biển bằng đá "Ô Quan Chưởng, Di tích lịch lịch sử đã xếp hạng". Không hiểu những người treo những cái băng-rôn và khẩu hiệu ấy lên có thấy sự phản cảm không?

Đầu tháng 4-2015, Hội Khoa học kỹ thuật và Kinh tế Biển TP Hồ Chí Minh đã gửi một văn bản đến các cơ quan hữu quan, khi nhận thấy cái nôi của ngành đóng tàu Việt Nam, và cũng là của cách mạng Việt Nam - Nhà máy đóng tàu Ba Son - sẽ biến mất khi khu dân cư mới sắp mọc lên. Nhà máy Ba Son vốn được xây dựng ở chính nơi vua Gia Long đã lập Xưởng Chu Sư năm từ năm 1774, nơi đây có những ụ tàu đầu tiên, đóng những con tàu đầu tiên ở Việt Nam. Ba Son cũng được biết đến là một cái nôi của cách mạng Việt Nam, nơi các nhà cách mạng như Tôn Đức Thắng, Lý Chính Thắng, Nguyễn Đình Chính, Đoàn Văn Bơ, Nguyễn Thị Nhỏ,...đã từng làm việc. Ba Son là nơi đã đóng con tàu hàng quốc nội đầu tiên mang tên toàn quyền Đông Dương Albert Sarraut, là cái nôi của hàng hải Việt Nam, điểm quan trọng trong tiến trình hình thành nên đô thị Saigon.

Chừng ấy thứ, cộng với khát vọng hôm nay về một nền kinh tế biển, một giấc mơ về chinh phục đại dương, xứng đáng để những gì còn lại của Ba Son sẽ được giữ lại và làm nên một bảo tàng của ngành hàng hải, đóng tàu và trưng bày về sự hình thành của Saigon.

Nhưng Ba Son và những di tích ấy sẽ biến mất, chỉ có một khu đất nhỏ độ 600m2 được giữ lại, vài mô hình của những ụ tàu và nhà xưởng được trưng bày...

Mấy tuần trước, tôi dừng chân ở một thị trấn nhỏ cách San Francisco khoảng 250 dặm về phía Bắc, ở trong một khách sạn nhỏ chỉ có 12 phòng và một nhà hàng, mà khách hàng chính là những người dân địa phương. Khách sạn được mở cửa lần đầu vào năm 1890 và vẫn được giữ như những ngày đầu ấy, kể cả cách mà ông chủ khách sạn chào đón khách ở phòng ăn sáng, gọi tên của từng vị khách, chào hỏi và nói những câu chuyện vui vẻ. Ông nói với tôi "dễ dàng nhất là bán nó đi hoặc xây một khách sạn mới, nhưng tôi nghĩ mình còn phải giữ khách sạn này cho Ferndale", không có tấm biển nào xếp hạng di tích, nhưng toà nhà Victoria Inn là một trong những toà nhà cổ được xây dựng trong thị trấn mô hình ở công viên Legoland California...

Du khách đến Hà Nội sẽ cần một tấm biển rõ ràng, sạch sẽ giới thiệu về Ô Quan Chưởng chứ không phải những băng rôn khẩu hiệu và cờ xí chăng vô lối như thế. Một bảo tàng hàng hải ở Ba Son với những ụ tàu hàng trăm năm tuổi sẽ không chỉ giúp mọi người dân hiểu về quá khứ để trân trọng tương lai, mà còn là một điểm thăm quan đủ sức hấp dẫn với du khách trong nước và quốc tế.

Thái độ của chúng ta với quá khứ không chỉ để giữ lại cho mai sau những dấu tích giúp họ hiểu về nguồn cội, mà còn giúp cho chính thế hệ hôm nay hiểu mình hơn và xây đắp sự tự hào, tự tôn.

Không chỉ trân trọng, đã đến lúc phải học cách giữ gìn quá khứ, giữ gìn lịch sử, trước khi chúng ta xoá đi tất cả mọi thứ của quá khứ, để dựng nên những huy hoàng không nguồn cội.

Phạm Quang Vinh/Infonet

----------