BỤT ĂN BA MA ĂN BẢY!

                                                   

                *  MINH DIỆN

               Một giọng hát dân ca nỉ non của chương trình “Ngày mai tươi sáng” hoặc “Lá rách, lá lành ” đưa  tới một làng quê hẻo lánh nào đó ở miền Nam, miền Trung, miền Bắc, và ống kính Camera chĩa vào những mái nhà lụp xụp, những xó bếp lạnh tanh, những mâm cơm không một mẩu thịt, cá , những cảnh đời lam lũ làm thuê làm mướn, bắt ốc mò cua sống lay lắt , phiêu dạt ngay  trên chính nơi chôn rau cắt rốn của mình. Cảnh nghèo đói như một bức tranh toàn những gam màu  xám xịt gây xúc động  lòng người ngày nào cũng hiện lên trên  màn ảnh nhỏ.

Rồi như một kịch bản viết sẵn, những cuộc vận động hướng về người nghèo được phát động, nhân danh  hội này, hội nọ đứng ra  tổ chức  quyên góp tiền bạc. Người ta  sục vào  trụ sở doang nghiệp,  nhả riêng doanh nhân  vận động đóng góp.  Với lợi thế của mình, nhiều  nhà báo trở thành cộng tác  viên tiếp thị  hiệu quả.  Những trang báo  lăng-xê nhà tài trợ , đặc  biệt TV trở thành một sân chơi hấp dẫn mời gọi  các đại gia mở  “tấm lòng vàng”. Những buổi truyền hình trực tiếp với sự  xuất hiện của các vị  lãnh đạo cấp cao , đại gia nối gót nhau lên sân khấu rót tiền vào “Qũy xóa đói giảm nghèo” như nước.  Có những vị chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc doanh nghiệp nhà nước  trương tấm bảng ủng hộ cả chục tỷ, trăm tỷ dù   đang làm ăn thua lỗ, có những công ty tư nhân  ủng hộ vài trăm triệu trong khi  nợ đầm đìa .  Mỗi lần  thiên tai bão lụt sảy ra  không biết bao nhiêu cuộc quyên góp  mang chủ đề “lá lành đùm lá rách” xoáy vào lòng trắc ẩn của mọi người.  Theo số liệu đăng tải trên báo chí, chỉ riêng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam , từ  năm 2006-2012  đã thu được hàng chục ngàn tỷ đồng cho quỹ xóa đói giảm nghèo.

                 Nhưng số  tiền đó so với tiền  Nhà nước đã bỏ ra để  thực hiện chính sách nhân đạo  ấy thì chẳng thấm vào đâu.    Nhân ngày  “ Thế giới chống đói nghèo”  Bộ trưởng Bộ lao động thương binh và xã hội Phạm Thị Hải Chuyền  phát  biểu trên TV : “ Dù kinh tế khó khăn, nhiều chính sách phải cắt giảm , nhưng riêng nguồn lực cho xóa đói , giảm nghèo không giảm mà còn tăng.  Cụ thể nếu tính bình quân giai đoạn 2008-2012 nguồn lực đầu tư từ ngân sách nhà nước khoảng 90.000 tỷ đồng/năm ,  thì  sau Đại hội XI của Đảng , tức từ năm 2011-2013,  nguồn lực dành cho hộ nghèo tăng lên  120.000 tỷ đồng /năm” .  Cụ thể hơn, theo  số liệu của   Bộ tài chính ,  từ năm 2005 đến 2012, chi  từ ngân sách  cho xóa đói giảm nghèo  là 734.000 tỷ đồng.   Nếu   tính cả  nguồn vốn  cho vay ưu đãi lãi suất bằng 0, mỗi năm 20.000 tỷ,  thì trong vòng 7 năm kể trên,  Nhà nước còn phải bủ lỗ  thêm 50.000 tỷ đồng,  tổng cộng  784.000 tỷ đồng , chiếm  hơn 12% tổng ngân sách .    Ứơc tính cả hai khoản tiền  từ ngân sách nhà nước và   “ xã hội hóa” dành cho  xóa đói giảm nghèo  lên tới  gần 6 tỷ đô la mỗi năm.

                Nhẽ ra với  khoản kinh phí  khổng lồ đó,Việt Nam   xóa  sạch đói nghèo lâu rồi, nhưng  oái oăn thay,  nghèo vẫn hoàn nghèo.  Trong bài “ Chính sách xóa đói giảm nghèo đối với đồng bào dân tộc thiểu số :Thực trạng và giải pháp”,  đăng trên Tạp chí cộng sản ngày 27-11-2013, tác giả  Minh Nhật thừa nhận :  38 %  người dân tộc thiểu số vẫn thuộc diện đói nghèo.  Còn cả nước , theo báo TuầnVietnam net ,  hiện có từ  500 ngàn đến 3 triệu hộ nghèo đói.

                 Vậy tiền xóa đói giảm nghèo đi đâu ?  Hỏi ai, hỏi chỗ nào trong   hàng chục nhóm chính sách , hàng trăm  chương trình  xóa đói giảm nghèo , như  “Nhóm  chính sách giảm nghèo toàn diện”, “Nhóm  chính sách nâng  cao đời sống nhân dân mang tầm quốc gia”, “Nhóm  chính sách theo vùng” , “Chương trình 135”, “ Chương trình giảm nghèo nhanh”, “Chương trình giảm nghèo bền vững” v.v . Hỏi  ai, hỏi chỗ nào   khi  mỗi  nhóm chính sách, mỗi chương trình  ấy lại đẻ ra những  nhóm đề tài nghiên cứu và mỗi  nhóm đề tài lại đẻ ra  những dự án  to nhỏ rút tiền từ Quỹ xóa đói giảm nghèo?

                   Trả lời phỏng vấn của báo Đại đoàn kết ngày 29-9-2013, ông Đỗ Mạnh Hùng , Phó chủ nhiệm Uỷ ban các vấn đề xã hội của Quốc hội , cho  biết trước năm 2011, số tiền bình quân  chi cho mỗi hộ nghèo  một  năm  là 180 triệu  đồng  chia từ nguồn quỹ  90 ngàn  tỷ đồng /năm , từ   năm 2011 đến nay, đã tăng lên 240 triệu  đồng.   Thế có  nghĩa  là  mỗi tháng một hộ nghèo được  từ 15 triệu   đến   20 triệu  đồng ,  và  nếu bình quân mỗi hộ 4 khẩu,  thì riêng  khoản  hỗ trợ của  nhà nước đã  có thu nhập từ  3,7 triệu   đến 5 triệu  đồng,  bằng  3,2 đến 4  lần lương tối thiểu cán bộ công nhân viên   và  gấp từ  7  đến 10 lần mức chuẩn nghèo ở thành thị.  Nhưng thực tế không phải như vậy.  Bộ máy quản lý các chương trình , dự án xóa đói giảm nghèo  đã ngốn gần hết tiền  dành cho người  nghèo mất rồi.  Trên báo Tuần Việt Nan net , nhà  báo Lê Nguyễn Huy Hậu  dẫn lời Thứ trưởng Bộ kế hoạch đầu tư Đặng Huy Đông :  “Mỗi năm người nghèo tiếp cận chỉ khoảng 10-15 triệu đồng/hộ.  Có nghĩa, cứ  mỗi 1 đồng  người  nghèo được nhận thì 10 đồng được trả cho bộ máy quản lý”.  Cũng theo thứ trưởng Đặng Huy Đông, tỷ  lệ chi cho hành chính sự nghiệp  chiếm hơn 63% tổng số tiền  giảm nghèo huy động được , còn mức đầu tư phát triển chỉ chiếm 36%,  cụ thể số tiền chi phí để vận hành bộ máy xóa đói giảm nghèo ở Việt Nam hiện ở mức 75. 600 tỷ đồng/ năm tương đương 3,5 tỷ đô la.   Nhà báo Lê Nguyễn Huy Hậu đã ví von một cách hài hước : Bộ máy xóa đói giảm nghèo mỗi năm  ngốn  hết 77 cái sân vận động Mỹ Đình , Hà Nội! (Tổng chi phí xây dựng sân Mỹ Đình 63 triệu đô la)

             Qũy xóa đói giảm nghèo  được sử  dụng đầu tư rất  quy mô,  nào là phát triển vùng, phát triển nông nghiệp, phát triển việc làm, xây dựng cơ sở hạ tầng, khoa học kỹ thuật, dạy nghề, xuất khẩu lao động, bệnh viện, trường học v.v.  Người ta bảo phải trao  cho người nghèo “cái cần câu chứ không cho con cá”.  Rất hợp lý, đúng nguyên tắc.  Chỉ có điều “ cần câu” nhiều  nhưng quá đắt và  người nghèo lại không câu được cá.  Muốn được  chọn là hộ nghèo có khi người nghèo phải hối lộ bộ máy quản lý,  muốn học nghề phải trả học phí, và nếu muốn đi xuất khẩu lao động  phải thế chân hàng ngàn đô la.  Thực tế  người  nghèo chỉ tiếp cận được từ 4% đến 6 % số tiền từ quỹ xóa đói giảm nghèo ,  lại phải gánh các khoản  chi phí cho việc đào tạo, cấp vốn, hỗ trợ việc làm, giáo dục... thì thử hỏi  vác sao nổi “chiếc cần câu” mà câu cá?  “Người ta xắm “cần câu” là để “câu những con cá bự trong ao nhà nước” chứ đâu phải để  trao cho người nghèo”. Đại biểu Quốc hội Ksor Phước đã từng nói thẳng với báo chí như vậy.

                Bộ máy quản lý chương trình xóa đói giảm nghèo phình ra bao nhiêu bụng người nghèo tóp lại bấy nhiêu. Có  địa phương  còn sử dụng  Quỹ  xóa đói giảm nghèo vào những chương trình khác như  dự  án nông nghiệp, nông thôn mới, nước sạch, cơ sở hạ tầng,  khi những  chương trình  này  đã được chi tiền từ  nguồn ngân sách khác .   Đại biểu Qước hội Nguyễn Lâm Thành  của tỉnh Lạng Sơn đã  ví von chuyện đó như trong  một bàn tiệc 4-5 người ăn một con gà,  nhưng một con gà  đó lại được viết hóa đơn  thanh toán thành 4-5 con gà (Báo Đầu tư).

              Phương ngôn có câu : “Bụt ăm ba ma ăn bảy!” Phải chăng việc xóa đói giảm nghèo ở nước ta nó cũng tương tự như câu phương ngôn ấy, nên dù tiền bạc đổ ra như nước mà vẫn không xóa được đói nghèo?   Đáng buồn hơn là ngay cả thới  bao cấp  hình ảnh  đói nghèo cũng không   phơi ra như hiện nay.  Người nghèo lang thang bàn vé số dạo, lượm ve chai, đi ăn xin nhan nhản khắp phố chợ, tệ nạn trộm cướp tăng vọt một phần do đói nghèo.  Không biết bạn suy nghĩ thế nào, bản thân tôi cảm thấy vô cùng nhức nhối mỗi khi thấy trên TV xuất hiện cái chương trình “Lục lặc vàng”, hoặc “ Vượt lên chính mình”.  Hảng trăm người dân  nghèo  xác xơ đứng phơi nắng , phơi rét hò hét, vỗ tay reo đề cổ vũ cho người cùng cảnh thực hiện những kịch bản thô thiển không một chút nhân văn. Họ đâu biết một cặp bò, hoặc vài triệu bạc  mà một số ít người nghèo may mắn nhận được chỉ bằng một phần trăm, phần ngàn số tiền người ta bỏ ra làm chương trình quảng cáo đó ? Và không ít kẻ làm giàu từ việc phơi bày cảnh ngộ nghèo khó của nhân dân như vậy.

                 Tờ báo TuânVietnam.net viết : “Có lẽ đã đến lúc Quốc hội cần mở một cuộc điều tra cụ thể và toàn diện về hiệu quả và tính hợp lý của chương trình xóa đói giảm nghèo .  Ngay cả khi Việt Nam được Liên hợp quốc đánh giá là một trong những quốc gia có tiến bộ vượt bậc trong việc thực hiện mục tiêu thiên niên kỷ, thì cũng không thể biện minh cho sự lãng phí và thiếu hiệu quả quá lớn nguồn vốn như hiện nay. Bời vì để đạt được thành tích đó, có vẻ như Việt Nam đang đánh đổi cả sự phát triển về kinh tế lẫn ổn định chính trị, khi chỉ số nợ công cùa Việt Nam theo nhiều dự báo đã lên đến 95% GDP”.

              Điều tra ai, điều tra thế nào khi “Tiêu cực, tham nhũng nhìn vào đâu cũng thấy, sờ vào chỗ nào cũng có” ( Lời Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng). Điều tra ai, điều tra thế nào khi những kẻ có chức quyền  “Ăn của dân không từ một cái gì, từ tiền Bảo hiểm y tế  của thương binh đến liều vắcxin  của trẻ con”? (Lời Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan)  Và ai là người có bàn tay sạch để phanh phui 94%  nguồn vốn dành xóa đói giảm nghèo rơi vào  đâu? nguyên Tổng thanh tra Chính phủ  Trần Văn Truyền chăng?

 M D

------------------