Xử phúc thẩm Anh Ba Sàm: Làm gì để không là “phiên tòa đen”?

* Nhà văn Võ Thị Hảo

Kể từ ngày người chồng là Ba Sàm Nguyễn Hữu Vinh (NHV) và trợ lý của anh là bà Nguyễn Thị Minh Thúy bị giam giữ và kết án oan ức đến nay, vợ anh, bà Lê Thị Minh Hà (LTMH) đã trưởng thành lên nhiều và nới rộng giới hạn cuộc đời mình.

Chị đã đi qua ranh giới nhận thức của một sĩ quan công an được chính thể cộng sản đào tạo với mục trở thành con người – công cụ mù quáng.

LTMH và NHV đều theo nghề công an. Đó là những người như được thể chế cộng sản sinh ra lần thứ hai sau những trường lớp đào tạo đặc biệt. Họ được ấn định sinh ra chỉ để sống cuộc sống là công cụ thực hiện ý muốn cùng quyền lợi của nhà cầm quyền độc tài. Trên con đường đó,những máu nước mắt và tiếng rên xiết của người dân thấp cổ bé họng không dễ vọng tới tai họ.

Nguyễn Hữu Vinh bị vu cáo, bị bắt giữ trái pháp luật và bị kết án oan. Đó là bởi tai mắt và trái tim của Vinh đã vượt qua ranh giới của một công an công cụ lạnh lùng. Vinh đã nghe thấu tiếng dân và mở một vài trang blog tha thiết mang sự thật đến cho người đọc.

Vậy là Vinh, cộng sự của anh và thân nhân của hai người này lập tức gia nhập đội ngũ dân oan trùng điệp tại VN.

Là vợ của NHV, trong quá trình dấn thân vạn dặm đòi công lý cho chồng, LTMH đã hiểu thêm, nếm trải mặn chát nước mắt về những bất công của xã hội và “lỗi hệ thống“. Một vực thẳm mở ra rình sẵn để nuốt chửng những ai không chịu làm trái lương tâm, không chấp nhận vô cảm trước hoạn nạn đồng bào và không cam chịu làm con người công cụ của độc tài.

Việc đấu tranh đòi công lý cho chồng và nhiều dân oan khác đã khiến chị vượt lên thân phận của một phụ nữ bé nhỏ lại mắc bệnh hiểm nghèo. Thân gái dặm trường đưa đơn kêu oan, vạch rõ những sai lầm trong hệ thống khởi tố điều tra và tố tụng của VN, đồng thời chị cũng đã mạnh dạn đến các tổ chức quốc tế để vận động họ quan tâm và gây áp lực yêu cầu nhà cầm quyền VN phải thực hiện đúng cam kết quốc tế cũng như Hiến pháp và Luật VN.

Theo thông báo của Tòa Hà Nội, 22.09.2016 sẽ diễn ra phiên tòa phúc thẩm ông Nguyễn Hữu Vinh và bà Nguyễn Thị Minh Thúy với tội danh “lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, công dân” theo Điều 258 BLHS.

Gặp LTMH đang tất bật ở Berlin trước giờ bay về Hà Nội để chuẩn bị dự phiên xử chồng chị và cộng sự, chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện.

Lỗi hệ thống: công thần không cùng phe nhóm cũng “giết“

+Võ Thị Hảo:

Chị và anh Ba Sàm vốn là sĩ quan công an, xuất thân từ hai gia đình và dòng họ đều là “công thần“ trong hệ thống cầm quyền cộng sản VN, vậy chị có bị “choáng“ không, khi một ngày, chính gia đình chị cũng trở thành nạn nhân?

–Lê Thị Minh Hà:

Tất nhiên là “choáng“. Khi anh Vinh và chính gia đình tôi cũng liên lụy theo, trở thành dân oan. Chúng tôi gần như mất tất  cả. Lại còn bị vu cáo, mạt sát trên các phương tiện truyền thông của nhà cầm quyền, bản thân lại bị bệnh tật, trong nhiều ngày tôi tưởng như không gượng dậy nổi. Thấm tận gan ruột nỗi đau của một công dân dưới một thể chế hành xử theo ý chí của một số nhân vật chi phối và họ sẵn sàng chà đạp lên công lý. Tôi thực sự trải qua, thấu hiểu nỗi đau đớn, uất ức của những nạn nhân của kiểu điều tra theo chỉ đạo và “án bỏ túi“.

+ Cho đến nay, chị vẫn dành một cái nhìn tự hào về chất lượng đào tạo của C 500(học viện An nninh VN)- ngôi trường của chị và anh Vinh, cũng là nơi đã “cho ra lò“ những người đang nắm vận mệnh của anh Vinh và nhiều dân oan khác?

– Tôi nghĩ rằng chất lượng đầu vào của Học viện an ninh là rất cao. Tôi nghĩ họ là những người học giỏi, nắm rõ luật. Vì vậy càng ngạc nhiên khi họ đã “nhắm mắt làm trái“, cứ một mực đổ tội cho người vô tội là chồng tôi và cộng sự của Vinh.

+ Tiếc thay, những đồng môn của chị và anh Vinh, hiện đang nắm quyền chỉ đạo phiên sơ thẩm và nay là phúc thẩm, lại vẫn làm việc theo kiểu án chỉ đạo và “án bỏ túi“. Những người đó là Chánh án tòa án ND tối cao Nguyễn Hoà Bình , Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao  Lê Minh Trí, Trưởng Ban Nội chính Trung ương Phan Đình Trạc… Cao hơn nữa, là Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, Chủ tịch nước Trần Đại Quang cũng là công an, chưa kể những người chịu trách nhiệm khởi tố điều tra vụ án này đều là công an cộm cán. Một chính thể công an trị! Trả lại công bằng cho anh Vinh và mọi người là đương nhiên và quá dễ dàng. Với sự quen biết trong ngành, chị có thấy dấu hiệu hy vọng nào rằng những người đó sẽ làm đúng lương tâm, trả lại công bằng cho anh BaSàm cùng những dân oan khác?

– Thực ra những người đó, từ lâu đã hiểu quá rõ rằng, anh Vinh, cô Thúy là hoàn toàn vô tội, theo luật và Hiến pháp VN. Họ đương nhiên không thể không biết rằng đã có vi phạm quá nghiêm trọng từ khâu khởi tố điều tra, bắt và giam giữ, tố tụng…Tất cả đều trái luật. Họ cũng hoàn toàn hiểu rằng những thứ mà bên điều tra đưa ra buộc tội trong vụ này hoàn toàn là không đủ tư cách là chứng cứ và không hợp lệ. Ngay tại phiên sơ thẩm, khi chủ tọa phiên tòa đọc bản án và cáo trang thì các tài liệu được dùng để buộc tội anh Vinh và cô Thúy là không có trong kết luật điều tra, không có trong cáo trạng, không được nói, viết ra từ bất cứ luật sư nào. Hoàn toàn vô lý là điều đó lại có trong bản án, dùng để làm chứng cứ buộc tội. Thật không thể tưởng tượng nổi!

* Cố tình vu cáo cho người vô tội

+ Nếu như vậy, thì bất cứ công an nào, kiểm sát viên nào, Hội đồng xét xử nào, người chỉ đạo nào, tại bất kỳ phiên tòa nào mà làm việc theo kiểu đó, ngoài việc phải chịu bán án lương tâm, phải bị công luận phản đối và lên án, phải bị cách chức, thậm chí phải vào tù  và chịu trách nhiệm trước pháp luật về việc lạm dụng chức vụ quyền hạn vu cáo cho người vô tội, phải đền bù thiệt hại cho nạn nhân bị oan khuất theo luật VN hiện hành?

– Đương nhiên là thế, vì anh Vinh, chị Thúy hoàn toàn không có tội theo quy định của pháp luật VN hiện hành. Bởi vậy, trong những lá đơn của chúng tôi, chưa bao giờ tôi đặt vấn đề xin giảm án, bởi cũng như phân tích của các luật sư trong nước và quốc tế, anh Vinh, chị Thúy phải được trả tự do ngay lập tức và vô điều kiện. Có án là điều hoàn toàn phi lý.

+Việc đó rất rõ ràng. Vì hoàn toàn không có chứng cứ hợp lệ  và điều kiện để buộc tội Ba Sàm nên đã 4 lần tòa trả lại hồ sơ, yêu cầu cơ quan điều tra bổ sung chứng cứ. Vậy mà họ vẫn không thể bổ sung được thêm chi tiết nào. Kinh khủng hơn nữa là mặc dù thế, Viện kiểm sát vẫn giữ nguyên cáo trạng buộc tội trong phiên phúc thẩm này. Chị có biết tại sao cơ quan điều tra và tố tụng biết sai mà vẫn cố tình làm điều ác với đồng nghiệp là chồng chị?

– Thực sự đây là một vấn đề của thể chế. Những công an điều tra cũng như những người có quyền chức trong quá trình tố tụng từng nói : Là án chính trị nên buộc phải làm hoặc không muốn làm nhưng bên công an cứ ép làm .

Nguy cơ về một “phiên tòa đen bỏ túi“

+ Đó là tác hại khôn lường của thể chế độc tài toàn trị. Nếu chị nói rằng Học viện an ninh VN đã đào tạo ra những người giỏi, thì vấn đề lại càng thêm trầm trọng. Hóa ra cả các ban bệ lãnh đạo, hàng ngàn công an, hàng triệu đảng viên đều biết rằng anh Vinh vô tội, còn ngầm đồng tình và cảm ơn vì những thông tin về sự thật của anh Ba Sàm. Nhưng vẫn những người đó đã chỉ giỏi làm trái lương tâm, gieo oan cho anh Vinh cùng đồng sự trong vụ này và vô số vụ án khác. Vậy, đó là cái nguy hiểm của thể chế này. Tạo ra những con người máy-công cụ cho sai trái và cái ác. Bảo bắt ai là bắt, giết ai là giết…?

– Nếu không thay đổi, thì sẽ là như thế đó, và ngay cả những con cưng của chế độ, những người có lương tâm ngay trong ngành công an hay quan chức cũng đã và sẽ thêm nhiều nạn nhân, chưa kể là người dân thấp cổ bé họng. Công lý là phải được dành cho tất cả mọi người.

+ Chị có thấy dấu hiệu gì để hy vọng trong phiên phúc thẩm đã được thông báo là mở ngày 22/9/2016 này?

– Theo quy định của luật VN, khi cơ quan điều tra đã làm sai, thì lẽ ra trong phiên phúc thẩm này, chủ tọa phiên tòa phải triệu tập các điều tra viên ra trước tòa để họ trả lời chất vấn của các luật sư và bị cáo. Trong bản kháng cáo dài tới 78 trang của anh Vinh đã nêu rõ và chứng minh vô số điểm sai của khâu điều tra, tố tụng và cho đến nay không thể bác bỏ. Anh Vinh cũng không thay đổi nội dung kháng cáo. Lẽ ra phải đưa nội dung này ra tranh tụng trong phiên phúc thẩm và sai thì tòa phải quyết định sửa ngay.

Tôi biết đây là một vụ “án bỏ túi“, nhưng chẳng lẽ chừng đó vị lãnh đạo thuộc hàng cao nhất vốn được đào tạo từ ngành công an, hiểu rõ hơn ai hết về luật pháp, trước bàn dân thiên hạ và quốc tế lại cứ làm trái lương tâm? Vậy còn thể diện nào không cho họ và cho quốc gia? Họ còn phải đứng trong vị trí đó lâu dài, tôi hy vọng họ hành xử đúng lương tâm và luật pháp.

+ Nguyên thủ của nhiều nước, gần đây nhất là Tổng thống Pháp và nghị sĩ quốc hội Đức đã trực tiếp quan tâm đến vụ án này. Họ cùng nhiều tổ chức nhân quyền, ký giả quốc tế đã mạnh mẽ lên tiếng yêu cầu nhà cầm quyền trả tự do ngay cho Nguyễn Hữu Vinh, Nguyễn Thị Minh Thúy, Trần Huỳnh Duy Thức  và những tù nhân lương tâm khác. Bản thân chị cũng đã góp phần rất tích cực vào những cuộc vận động này. Chúc mừng chị, trước hết là chị đã vượt qua giới hạn của bản thân, của nghề nghiệp để đồng hành bên anh Ba Sàm cùng những người oan khác trên con đường đòi tự do và công lý cho người VN.

(VTH thực hiện)/RFA

------------