Chuyến công du “sóng gió” của Thủ tướng I-xra-en

Thủ tướng I-xra-en B.Nê-ta-ni-a-hu khẳng định
sẽ phát biểu trước Quốc hội Mỹ vào ngày 3-3.
                                                                                Ảnh: UPI

Ngày 1-3, Thủ tướng I-xra-en Ben-gia-min Nê-ta-ni-a-hu (Benjamin Netanyahu) đã tới Oa-sinh-tơn, bắt đầu chuyến thăm Mỹ trong hai ngày gây nhiều chú ý trong dư luận. Phát biểu với báo giới tại sân bay Ben Gurion gần Ten A-víp, Thủ tướng I-xra-en đánh giá chuyến thăm Mỹ lần này là một sứ mệnh lịch sử.

Phát biểu của ông B.Nê-ta-ni-a-hu ám chỉ tới nỗ lực ngăn chặn một thỏa thuận hạt nhân giữa I-ran và nhóm P5+1 trong bối cảnh cuộc đàm phán đang đi vào giai đoạn quyết định. Ông B.Nê-ta-ni-a-hu sẽ có bài phát biểu trước lưỡng viện Quốc hội Mỹ vào ngày 3-3 để nói về “mối nguy hiểm từ chương trình hạt nhân của I-ran”, nhằm giải thích lý do tại sao lại phản đối thỏa thuận này. Dự kiến trong bài phát biểu, ông B.Nê-ta-ni-u sẽ hối thúc các nhà lập pháp Mỹ thông qua dự luật áp đặt thêm các đòn trừng phạt I-ran trong lúc nước này đang đàm phán với nhóm P5+1 vì lo ngại chính quyền Tổng thống B.Ô-ba-ma sẽ có nhiều nhượng bộ.

Tuy nhiên, chuyến thăm cũng như sự kiện phát biểu trước Quốc hội Mỹ của ông B.Nê-ta-ni-a-hu lại không được Tổng thống B.Ô-ba-ma và các quan chức cấp cao Nhà Trắng hoan nghênh. Việc Thủ tướng I-xra-en tới thăm Mỹ theo lời mời của Chủ tịch Hạ viện, nghị sĩ Đảng Cộng hòa Giôn Bâu-nơ (John Boehner) đã khiến Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma không mấy hài lòng và tuyên bố không gặp ông B.Nê-ta-ni-a-hu trong thời gian ông có mặt tại Oa-sinh-tơn. Tuy nhiên, một cách tế nhị, ông B.Ô-ba-ma viện lý do là để tránh gây cảm nhận Mỹ đang tìm cách gây ảnh hưởng tới cuộc bầu cử sẽ diễn ra tại I-xra-en vào ngày 17-3 tới.

Cũng dễ hiểu vì sao chuyến thăm của nhà lãnh đạo một nước đồng minh hàng đầu của Mỹ ở Trung Đông lại không được trông đợi như vậy. Chuyến thăm của ông B.Nê-ta-ni-a-hu diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đang ở thời điểm thấp nhất trong nhiều năm qua, do bất đồng liên quan đến đàm phán hạt nhân giữa I-ran và nhóm P5+1. Oa-sinh-tơn không thể vui mừng chào đón nhà lãnh đạo này khi trong thời gian qua, để chống lại khả năng thỏa thuận hạt nhân được ký kết, ông B.Nê-ta-ni-a-hu đã có một loạt động thái nhằm gây sức ép mạnh mẽ và tối đa với Mỹ hòng làm thất bại thỏa thuận này. Chính quyền Oa-sinh-tơn đã công khai tuyên bố coi đây là hành động “chọc gậy bánh xe”, coi chuyến thăm của ông B.Nê-ta-ni-a-hu là một mưu toan rõ ràng nhằm can thiệp vào cuộc tranh luận của Quốc hội về khả năng đưa ra những lệnh trừng phạt mới chống I-ran.

Tổng thống B.Ô-ba-ma sẽ không thể để có bất cứ sự cản trở nào đối với thỏa thuận hạt nhân với I-ran trong bối cảnh ông sắp kết thúc nhiệm kỳ thứ hai nhằm “ghi điểm” cho bảng thành tích đối ngoại trong hai nhiệm kỳ của mình. Việc không tiếp đón Thủ tướng I-xra-en tại Oa-sinh-tơn của ông B.Ô-ba-ma được cho là hành động có thể làm tổn hại đến quan hệ với đồng minh I-xra-en, vốn có vai trò quan trọng với Mỹ.

Trong nỗ lực ngăn chặn nguy cơ cản trở đối với thỏa thuận hạt nhân được trông đợi, Tổng thống B.Ô-ba-ma mới đây tuyên bố, sẽ phủ quyết mọi dự luật liên quan tới I-ran nếu Quốc hội do Đảng Cộng hòa nắm quyền lãnh đạo thông qua vào lúc này. Ngày 1-3, nữ phát ngôn Hội đồng An ninh quốc gia Mỹ (NSC), bà Bơ-na-đét Mi-han (Bernadette Meehan) cho biết, Tổng thống B.Ô-ba-ma chắc chắn sẽ dùng quyền hiến định dành cho người đứng đầu cơ quan hành pháp để bác bỏ dự luật vừa được trình lên Thượng viện, theo đó cho phép Quốc hội Mỹ cân nhắc mọi thỏa thuận mà Mỹ và nhóm P5+1 có thể ký kết với I-ran. Dự luật cấm chính quyền Ô-ba-ma hủy bỏ hoặc trì hoãn các đòn trừng phạt kinh tế chống I-ran được Quốc hội thông qua 60 ngày sau khi ký hiệp định trên.

Không chỉ ông B.Ô-ba-ma phản đối sự kiện ông B.Nê-ta-ni-a-hu đọc diễn văn trước Quốc hội Mỹ, Cố vấn An ninh quốc gia Mỹ Xu-dần Rai-xơ (Susan Rice) coi đây là hành động đưa tính đảng phái vào mối quan hệ Mỹ - I-xra-en. Bà X.Rai-xơ cảnh báo, việc làm này có thể gây tổn hại mối quan hệ đồng minh lâu đời giữa hai nước. Ngoại trưởng Mỹ Giôn Ke-ri cũng tuyên bố, chính quyền Oa-sinh-tơn không muốn chứng kiến chuyến thăm Mỹ lần này của ông B.Nê-ta-ni-a-hu “bị biến thành một trận đấu bóng mang tính chất chính trị”.

Gần một nửa người Mỹ cũng không hoan nghênh bài diễn văn của Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu trước Quốc hội nước này. Theo một khảo sát do kênh NBC News và Nhật báo phố Uôn thực hiện, 48% số người được hỏi cho rằng, việc Chủ tịch Hạ viện Giôn Bâu-nơ “qua mặt” ông chủ Nhà Trắng để mời Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu thăm Mỹ là quyết định không hợp lý. Trong khi đó, chỉ có 30% người tham gia khảo sát tán thành với quyết định trên.

Chuyến thăm của Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu cũng vấp phải những chỉ trích trong nội bộ I-xra-en, nhất là từ phe đối lập. Họ buộc tội ông B.Nê-ta-ni-a-hu đang hy sinh mối quan hệ với đồng minh chủ chốt của I-xra-en là Mỹ.

Mai Nguyên/ QĐND

---------------