Dân chủ, nhân quyền – Bản lĩnh mỗi người, sức mạnh dân tộc

            * BÙI VĂN BỒNG

Về các thách thức mà VN đang phải đối mặt, trong cuộc trò chuyện tại Viện Koerber (Berlin, CHLB Đức) ngày 15-10-2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng khẳng định rằng: Nhân quyền, tự do, dân chủ là xu hướng không thể đảo ngược và là đòi hỏi khách quan của xã hội loài người. Việt Nam không phải ngoại lệ, không đứng ngoài xu thế này. Vì vậy, trong Hiến pháp, pháp luật và chính sách đều nêu rõ dân chủ và nhân quyền vừa là mục tiêu vừa là động lực cho sự tăng trưởng và phát triển của VN. Hôm nay, VN đang tiến hành những bước đi mạnh mẽ để hoàn thiện nhà nước pháp quyền, thể chế kinh tế thị trường để bảo vệ và tăng cường hơn nữa các quyền tự do dân chủ của người dân trên mọi lĩnh vực chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa...

Trong các nghị quyết của Đảng đều nêu rõ mục tiêu phấn đấu là “xây dựng xã hội dân chủ, công bằng, văn minh”. Vậy đảng CSVN  đã xây dựng như thế nào, hiệu quả thực sự đến đâu?

Nói về dân chủ, trước hết là nói về quyền thực thi dân chủ, quyền được thụ hưởng nền dân chủ của người dân trong một thể chế chính trị-xã hội. Trong bản Tuyên ngôn độc lập 1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trích dẫn: "Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hoá cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc". Và tiếp đó, Người cũng trích dẫn Tuyên ngôn: "Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi; và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi".

Lịch sử đấu tranh về nhân quyền và dân quyền trên thế giới đã ghi nhận bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1776 của nước Mỹ và bản Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1789 (Chủ tịch HCM đã trích dẫn trong Tuyên ngôn Độc lập 1945) là những văn bản nền tảng của các mạng dân chủ nhân dân, chịu ảnh hưởng bởi học thuyết các quyền tự nhiên, các quyền con người là bình đẳng, có giá trị tại mọi thời điểm và tại mọi không gian, gắn với bản chất của chế độ chính trị-xã hội mà họ đang sống. Tuyên ngôn thế giới về quyền con người 1948, cũng nêu rõ: “Mọi người đều có quyền tham gia vào chính quyền của đất nước mình...Ý chí của nhân dân là cơ sở tạo nên quyền lực của chính quyền”.

Dân chủ luôn luôn là ước vọng của con người trong mọi thời đại, mọi dân tộc. Nó cần như cơm ăn, áo mặc, nước uống hằng ngày. Dân chủ là thước đo chất lượng cuộc sống văn minh xã hội và năng lực quản lý của một nhà nước. Dân chủ không phải tự nhiên mà có. Lịch sử đất nước ta đã chứng minh, muốn có một xã hội thực sự dân chủ, thực sự văn minh, lành mạnh phải đấu tranh, thậm chí phải hy sinh biết bao xương máu. Dân chủ và cuộc đấu tranh vì dân chủ hay dân chủ hóa, cũng như hòa bình, độc lập dân tộc, hợp tác và phát triển, là một xu thế lớn của thời đại. Cuộc đấu tranh vì dân chủ, cũng như vì hòa bình, độc lập dân tộc, hợp tác và phát triển mặc dù còn gặp nhiều khó khăn và thử thách, nhưng đã và đang có những bước tiến mới. Hơn thế, dân chủ và dân chủ hóa còn ngày càng trở thành mục tiêu và động lực, nội dung và phương thức của phát triển xã hội theo hướng phát triển hướng tới công bằng, văn minh và thực sự bền vững.

Các Nghị quyết của đảng đều ghi rõ: Ở nước ta hiện nay, dân chủ trở thành mục tiêu và động lực của công cuộc đổi mới. Vấn đề dân chủ và dân chủ hóa ngày càng có tầm quan trọng to lớn trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Những thành tựu của quá trình dân chủ hóa đang góp phần tích cực vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, toàn Đảng toàn dân ta cũng đang nỗ lực vượt qua những khó khăn, thách thức trong quá trình dân chủ hóa, văn minh hóa một xã hội đang phấn đấu vươn tới hiện đại hóa.

Nhưng về thực chất hiện nay, nhận thức về vấn đề dân chủ đã khó khăn và phức tạp, nhưng nhận thức về dân chủ hóa hay quá trình hiện thực hóa những mơ ước, những giá trị dân chủ trong đời sống còn khó khăn và phức tạp hơn nhiều. Những vấn đề về mục tiêu, động lực, nội dung, hình thức và phương pháp; nguyên nhân, kinh nghiệm, nguyên tắc, phương châm và bước đi của dân chủ hóa luôn là những vấn đề khó khăn và mới mẻ đòi hỏi phải giải quyết một cách đồng bộ, cần sự hợp lực rộng lớn để chuyển biến, thay đổi từ tư duy, nếp nghĩ, thói quen , lối sống đến những hành động tổ chức thực thi.

Trước hết, dân chủ cần được hiểu là dân chủ trong Đảng và dân chủ toàn xã hội, dân chủ ngay trong các cộng đồng dân cư, dân chủ trong môi trường sống, lao động, học tập, sinh hoạt xã hội. Thế nhưng, một thực tế phải ghi nhận là từ cán bộ, đảng viên đến quần chúng lao động đều chưa thực sự biết sử dụng và phát huy quyền dân chủ của mình. Và người ta thấy do sự thiếu gắn kết Dân với Đảng, do những cách thức làm việc và sự áp đặt của chính quyền, dân chủ nhiều khi chỉ là hình thức. Người dân không được thấu đáo là dân chủ thì mình được hưởng quyền đó như thế nào? Và mình được thực hiện quyền dân chủ ra sao?  Đã có biết bao vụ người dân có đất, thậm chí ông bà để lại cả chục nghìn m2 đất, nhưng nay rơi vào cảnh bị trắng tay, oan ức, thiệt thòi đi kiện chán đành về cam chịu cảnh không đất, không nhà, đi làm thuê, đi ở cho nhà giàu để kiếm sống, vậy nền dân chủ xã hội mang tiếng là tốt đẹp nay ở đâu?

Lời Bác dặn còn đó: “Cái gì có lợi cho dân ta phải hết sức làm, cái gì có hại cho dân ta phải hết sức tránh”. Giữa ban ngày mà tung lực lượng, cả máy ủi, máy xúc đập phá nhà dân, giữa ban ngày mà công khai kéo hàng chục tấn cá trong hồ của dân, thế mà cũng gọi là “thi hành công vụ” ư? Người nào đó đọc lại câu ca dao chống xâm lược, chống phong kiến: “Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan”, liệu có đúng với hiện trạng vụ việc này không?

            Chương trình nghị sự an ninh con người tập trung vào việc giành tự do không bị đe dọa xâm lăng tới cuộc sống hay mưu sinh của con người, đó là chính trị-xã hội là kinh tế, văn hóa. Khái niệm tôn trọng quyền con người và tự do dân chủ cũng như trao quyền cho việc phát triển con người là điều không thể thiếu trong việc bảo vệ và tăng cường an ninh con người.

Quá trình thúc đẩy quyền con người, phát triển con người và an ninh con người - ba khái niệm có liên quan mật thiết với nhau như là tầm nhìn cơ bản của một trật tự thế giới mới - có thể bắt nguồn từ những xã hội trong đó các giá trị dân chủ không chỉ được truyền bá mà còn được thực hiện chuẩn mực và chất lượng. Chỉ trong một nền dân chủ thì việc tôn trọng quyền con người thể hiện ở tự do thoát khỏi sợ hãi và các mối đe dọa đối với sự tồn tại cơ bản của một người; phát triển con người đặt ra yêu cầu về nguồn lực và tự do mà một người cần để phát triển tối đa tiềm năng của mình; an ninh con người đề cập đến tự do thoát khỏi nạn đói, chiến tranh, thảm họa sinh thái, những bất công, cũng như những hành động xâm phạm đến con người do chính con người đưa đến với nhau.

Một bài viết mới đây của JB. Nguyễn Hữu Vinh nêu minh chứng: “Thời gian gần đây, những hành động của nhà cầm quyền Trung Cộng trên Biển Đông của Việt Nam ngày càng khốc liệt, trắng trợn và bất chấp tất cả mọi nguyên tắc quốc tế cũng như chính những cam kết của họ. Sau khi đưa giàn khoan vào vùng biển Việt Nam khảo sát xong, nhà cầm quyền Trung Cộng đã từng bước, từng bước một lấn dần theo một lộ trình và kịch bản rất rõ ràng nổi bật ý đồ xâm lược. Chúng đã xây dựng xong trên Hoàng Sa, đóng quân đồn trú rồi xây dựng đảo Gạc Ma mà chúng cướp bằng vũ lực của Việt Nam năm 1988 thành một đảo nhân tạo. Không chỉ có vậy, sự ngang ngược của chúng tiếp tục bằng việc tiếp tục đưa quân đội ra đồn trú tại Trường Sa. Trên biển, ngư dân Việt Nam tiếp tục bị đánh đập, bị cướp và ngăn chặn khai thác hải sản. Tàu thuyền Trung Cộng kéo vào tận Đà Nẵng, chỉ cách chưa đến hai chục hải lý...
“Những hành động ngang ngược của Trung Cộng diễn ra như chốn không người, như với những nơi không có chủ quyền diễn ra hàng ngày, hàng giờ trước gần 100 triệu người Việt Nam vốn được ca ngợi là yêu nước nồng nàn, sâu sắc và biết bao ngôn từ khác nữa. Nhưng, những hành động của người Việt trước những hành động kể trên của quân xâm lược, xét tổng thế chỉ là những con số không tròn trĩnh và vô nghĩa với ý đồ xâm lược của bọn bá quyền bành trướng Trung Cộng.
“Dân chúng im lặng trước bạo lực và cướp bóc, xã hội suy đồi chỉ nhăm nhăm hùa vào những lễ hội, những phong trào, những gì có thể kiếm được vài miếng bỏ miệng mà có thể bị cái định hướng XHCN giật ra khỏi tay bất cứ lúc nào. Thậm chí, đã hình thành những đám dân ngu đi bảo vệ đám quan lại cướp bóc và nhằm giữ cái ghế cho Đảng tha hồ cai trị để lãnh thổ tha hồ vào tay giặc. Và tất cả im lặng trước những hành động xâm lấn của ngoại bang ”…
                    >>  Người chủ nhân an phận   

Trình độ dân trí thấp, lối sống cá nhân chủ nghĩa co lại, tính thực dụng trỗi choán, bản lĩnh mỗi người và sức mạnh cộng đồng chưa phát huy tổng lực thì sự thiệt thòi của họ càng thêm gia tăng, cái xấu, cái ác nghiễm nhiên tự tại. Có đúng người dân quá an phận, không còn bản lĩnh, hay là sự trấn dẹp quá hà khắc, quá chặt chẽ của chính quyền, công an buộc họ không còn cách nào hơn là...thôi đành vậy, cầm lòng vậy, cốt giữ cho yên thân!? Nhưng về bản chất, dân chủ liên quan chặt chẽ tới các nguyên tắc quyền con người, do đó không thể thực hiện dân chủ đầy đủ và rộng rãi nếu như không đảm bảo đầy đủ việc tôn trọng và bảo vệ phẩm giá con người. Ngoài quyền tham gia và quyền đại diện, dân chủ  còn có tính bao hàm, tức là quyền này có đầy đủ trong cuộc sống của công dân ở một cộng đồng, một khu vực hay một nhà nước. Cách thức để mỗi công dân đều có thể thực hiện đầy đủ quyền được tham gia là ở quyền được tự do sống theo Hiến pháp, pháp luật mà không bị thói cường quyền xâm phạm. Chỉ những người có hiểu biết cơ bản về cách thức vận hành của hệ thống và có kiến thức về các cơ chế và các tổ chức trong một xã hội dân chủ thì mới có thể đóng góp và giúp ích cho xã hội. Suy cho cùng, quyền dân chủ bị vi phạm quá nặng thì cần xem lại những lỗi hệ thống tổ chức, điều hành, quán lý xã hội.

Mới đây, Lời kêu gọi tham gia Chiến dịch Tranh đấu cho Tự do - Dân chủ - Nhân quyền 2015 của 19 tổ chức, hội đoàn (tự lập) về dân chủ, nhân quyền gửi đồng bào Việt Nam trong và ngoài nước, nêu rõ: “Chúng ta phải đối diện với nguy cơ hiểm nghèo nhất, đe dọa đến sự tồn vong của Dân tộc - đó là viễn cảnh Việt Nam bị thống trị toàn diện bởi Bắc Kinh và trở thành một vùng tự trị, một tỉnh chư hầu của Trung cộng trong tương lai. Tình trạng đen tối này xảy ra khi người dân không có tự do, nhân quyền, đất nước không có dân chủ khiến Nhân dân Việt Nam không thể chọn lựa những người lãnh đạo xứng đáng, một chính phủ có khả năng và tâm huyết để thực sự tranh đấu cho sự tồn vong của đất nước theo đúng nguyện vọng của đại đa số Nhân dân. Do đó, Tự do - Dân chủ - Nhân quyền là điều kiện tiên quyết để Nhân dân và Chính phủ Việt Nam trở thành một khối, tạo được sức mạnh Diên Hồng nhằm quyết tâm bảo vệ Tổ Quốc. Người dân Việt Nam không thể xác định chủ quyền lãnh thổ khi ngay cả quyền tự do mặc áo HS-TS-VN cũng bị tước đoạt; không thể góp phần bảo vệ Tổ quốc khi quyền cất tiếng, bày tỏ quan điểm về chủ quyền, độc lập của quốc gia và những góp ý, phê bình chính sách ngoại giao của chính phủ luôn phải đối diện với nguy cơ bị Điều 79, 88, 258 bịt miệng, còng tay, bỏ tù.

“Chúng tôi kêu gọi mọi cá nhân, tổ chức trong và ngoài nước tham gia …tranh đấu cho tự do của những công dân yêu nước đang bị cầm tù; yêu cầu các quốc gia thành viên và HĐNQ-LHQ lượng giá kết quả của việc đáp ứng những cam kết của nước thành viên Việt Nam đối với những khuyến nghị UPR, có những biện pháp thích ứng cho những vi phạm và đòi hỏi nhà nước Việt Nam phải hủy bỏ những Điều 79, 88, và 258 là những điều luật vi phạm Hiến pháp do chính đảng CSVN dựng ra và những Công ước Quốc tế về Nhân quyền mà Việt Nam đã ký kết.

“Trong tinh thần tất cả chúng ta là một, không phân biệt tổ chức, đảng phái và đặt quyền lợi và sự tồn vong của Tổ quốc lên trên hết…

“Nỗi đe dọa lớn nhất mà đất nước Việt Nam đang đối diện chính là sự sợ hãi của từng cá nhân. Nỗi sợ hãi của từng người đã tạo ra một khối 90 triệu người dân bị tê liệt trước những hiểm họa đổ lên cuộc sống, tương lai của chính mình và của đất nước. Từ sự sợ hãi đã dẫn đến thái độ sống thờ ơ, im lặng chấp nhận. Chúng ta phải cùng nhau chiến thắng chính chúng ta, chiến thắng nỗi sợ hãi của mỗi người trước khi có thể chiến thắng tội ác…

“Vì chủ quyền quốc gia, vì mỗi tấc đất, tấc biển thiêng liêng của Tổ tiên, vì Tự do - Nhân quyền của chính chúng ta, vì tương lai của chính con em mình, chúng tôi khẩn thiết kêu gọi:

- Hãy cùng chúng tôi làm động lực, làm chất xúc tác để người người cùng tham gia vào việc giải quyết vấn nạn chung của đất nước.

- Hãy cùng chúng tôi mỗi người là một ngọn nến để làm nên hàng ngàn ánh đuốc. Mỗi người góp một bàn tay để làm nên hình ảnh vạn cánh tay giơ lên vì Tự do, Dân chủ và Nhân quyền.

- Hãy cùng nhau chấm dứt tình trạng mong chờ người khác, tình trạng mỗi người tự giam cầm những khát vọng, ước mơ của mình bằng thái độ mong chờ người khác làm thay mình.

“Hãy cùng chúng tôi, hay chính xác hơn, hãy cùng nhau, chúng ta biến năm 2015 thành Năm của Kết hợp giữa những người Việt Nam trong nước, giữa những người Việt trong và ngoài nước; biến 2015 thành Năm hành động cho Việt Nam của tất cả chúng ta”.

BVB

-----------