Nhật, Trung Quốc tranh ảnh hưởng tại Việt Nam

Cả Nhật và Trung Quốc đều yểm trợ sự phát triển kinh tế của Việt Nam với các khoản tín dụng lớn lao nhằm lôi kéo về phe mình cái nước nhỏ bé nhưng có vị trí chiến lược quan trọng.

Theo một bản tin phân tích trên báo tài chính Wall Street Journal hôm Thứ Sáu, cả Trung Quốc cũng như Nhật Bản đều có những dự án đầu tư sản xuất kỹ nghệ tại Việt Nam, lợi dụng tầng lớp lao động trẻ tuổi và giá rẻ ở nước này. Bên cạnh đó, cả Bắc Kinh và Toky cũng cung cấp những khoản tín dụng lớn lao, yểm trợ cho Việt Nam phát triển hạ tầng cơ sở qua các dự án cầu đường, thủy điện, nhiệt điện.

Theo nhận định của WSJ, vị trí chiến lược của Việt Nam nằm trên đường hải lộ bận rộn nhất thế giới qua Biển Đông, nơi mà dầu khí và hàng hóa vận chuyển lên hàng ngàn tỷ đô la mỗi năm, đóng một vai trò chính yếu.

Tuy nhiên, theo nguồn tin trên, đầu tư của Trung Quốc vào Việt Nam bị cái vụ giàn khoan HD981 mà Bắc Kinh mang xuống cắm ở phía nam quần đảo Hoàng Sa hồi giữa năm ngoái đã là một trở ngại đáng nói. Việt Nam vẫn tuyên bố chủ quyền “không thể tranh cãi” đối với quần đảo này dù hiện đang bị Trung Quốc chiếm giữ.

Sau khi giàn khoan rút đi, đến nay, Bắc Kinh cố gắng xoa dịu Hà Nội với các khoản tín dụng nhằm thúc đẩy mối quan hệ thắm thiết trở lại như từng được lãnh tụ hai nước cam kết qua các bản tuyên bố chung mỗi lần gặp nhau.

Đường sắt trên cao Cát Linh Hà Đông ở Hà Nội 

do nhà thầu Trung Quốc thi công, 

bị kêu ca đội vốn gần gấp đôi và chậm chạp. 

Làm thế nào chiến thuật của Trung Quốc đạt được kết quả chính trị tại Việt Nam, người ta đang chờ xem chúng ra sao trong những ngày tháng trước mặt, khi đang có một đối thủ khác của họ cũng rất tích cực hậu thuẫn nhiều mặt cho Việt Nam.

Trên thực tế, Nhật Bản, những năm gần đây, đã cung cấp tín dụng ưu đãi và viện trợ không hoàn lại nhiều nhất cho Việt Nam, hơn hẳn tất cả các nước khác. Năm 2014, Nhật cam kết cấp cho Việt Nam 1.8 tỷ USD tín dụng phát triển, xây nhà ga mới cho phi trường Nội Bài tại Hà Nội cũng như một xa lộ dẫn đến thủ đô.

Trung quốc thì cũng gia tăng nhanh chóng các khoản tín dụng cho Việt Nam, cấp tín dụng và kỹ thuật để Việt Nam thực hiện một số dự án nhiệt điện. Tuy nhiên, chính giới và doanh nghiệp của Việt Nam đã nhiều lần phàn nàn về phẩm chất tồi tệ, dễ hư hỏng của các nhà máy điện mà Trung Quốc xây dựng. Đồng thời cũng rất nhiều lời phàn nàn về chuyện các nhà thầu Trung Quốc mang đủ mọi loại nhân công sang thực hiện dự án mà trên nguyên tắc, họ chỉ được mang tới các chuyên viên cao cấp.

Sau vụ giàn khoan HD981, rất nhiều lời kêu gọi cảnh giác với sự tùy thuộc quá sâu vào Trung Quốc về mọi mặt, từ thực phẩm, hàng hóa tiêu dùng và các dự án xây dựng hạ tầng, kỹ nghệ.

“Các vấn đề chính trị thời gian gần đây trong mối quan hệ với Trung Quốc đã thúc đẩy chúng tôi phải đa phương hóa.” Đỗ Thắng Hải, thứ trưởng Thương Mại và Công Nghệ của Việt Nam cho hay gần đây, theo WSJ.

Không riêng gì Việt Nam phải suy nghĩ lại về các dòng tiền đầu tư của Trung Quốc. Chính phủ mới của Sri Lanka tháng này đã dừng một dự án xây dựng trị giá 1.4 tỷ USD ở thủ đô Colombo, tỏ vẻ nghi ngờ quyết định của chính phủ tiền nhiệm. Indonesia cũng phàn nàn về phẩm chất các nhà máy điện được Trung Quốc xây dựng. Myanmar cũng mở cửa rộng đón dầu tư tây phương, phần nào cũng có ý giảm thiểu các dòng tiền đầu tư đến từ Bắc kinh.

Trong khi Myanmar dừng một dự án thủy điện trị giá 3.6 tỷ USD do Trung Quốc xây dựng, chính phủ Nhật Bản xóa cho Myanmar những khoản nợ lớn trước đây, đồng thời cung cấp thêm các khoản tín dụng mới.

Hiện nay, Bắc Kinh đang thành lập một thứ ngân hàng tín dụng phát triển mới cho Á Châu như một thách thức với Tokyo mà từ thập niên 1960 đến nay, cung cấp rất nhiều tín dụng phát triển cho khu vực qua Ngân Hàng Phát Triển Á Châu (ADB).

Nhật Bản lên tiếng, giống như Hoa Kỳ, chỉ trích rằng Ngân Hàng Đầu Tư Phát Triển Hạ tầng Á Châu (Asia Infrastructure Investment Bank) do Bắc Kinh hậu thuẫn sẽ cho vay bừa bãi để tạo ảnh hưởng mà không chú ý bao nhiêu đến chuyện bảo vệ môi trường và các vấn đề an toàn quan trọng khác.

Theo giới chuyên viên nhận định, tín dụng phát triển của Trung Quốc sẽ gia tăng lên tương đương với Nhật Bản cho khu vực.

Cho tới những năm cuối thập niên 2000, Nhật, Âu Châu và Hoa Kỳ đóng vai trò chính xây dựng các nhà máy điện tại Việt Nam. Từ đó, các công ty quốc doanh Trung Quốc thay thế với những đơn thầu giá rẻ và tín dụng ưu đãi từ Bắc Kinh, có thể chỉ bằng một phần ba giá thầu của các nước khác.

Các nhà thầu Trung quốc đã xây dựng một số nhà máy điện tại Việt Nam với tổng công suất 19,000MW từ năm 2007 đến nay, theo ước tính của công ty Nhật Mitsubishi.

Nhiều nhà máy điện do nhà thầu Trung Quốc xây dựng không đạt phẩm chất hoặc hoạt động bên dưới công suất thiết kế, theo lời ông Nguyễn Quốc Trương, một chuyên viên nghiên cứu của Bộ Kế Hoạch và Đầu Tư CSVN.

Theo WSJ, hiện Nhật Bản nhìn thấy Việt Nam cẩn thận đối với tín dụng của Trung Quốc vì thấy chúng không hẳn là cơ hội tốt.

“Hiện có thêm nhiều ý kiến (kêu gọi Việt Nam) độc lập nhiều hơn với Trung Quốc.” Đại sứ Nhật tại Hà Nội Hiroshi Fukuda nói trong một cuộc phỏng vấn. Ông cho hay Tokyo đang nỗ lực tăng cường mối quan hệ ngoại giao với Hà Nội. (TN)/Người Việt

-------------