Thuyết 'Đổi lồng thay chim' cho tăng trưởng kinh tế TQ

Tình hình kinh tế Trung Quốc từ năm 2014 tới nay không mấy khả quan, tốc độ tăng trưởng chậm lại. Sáu tháng đầu năm 2015 tuy vẫn duy trì được tốc độ tăng trưởng 7%, nhưng khó có thể giữ được tốc độ này trong năm và năm tới. Bởi vậy, lãnh đạo Trung Quốc đang tìm điểm tăng trưởng mới bằng thuyết “Đổi lồng thay chim”.

Số liệu do Cục thống kê nhà nước Trung Quốc công bố ngày 15/7/2015 cho biết tốc độ tăng trưởng GDP nửa đầu năm 2015 vẫn giữ được mức 7%, nhưng mong manh và dựa chủ yếu vào sự đóng góp của Khu vực 3, nhất là thị trường chứng khoán đầu năm có mức tăng tới 8,4%, còn các khu vực khác không đạt chỉ tiêu. Kể từ trung tuần tháng 6/2015 tới nay, thị trường chứng khoán bị lao đao, sụt giảm nghiêm trọng nên nhà nước đã phải cứu thị trường qua việc bơm tới hàng mấy trăm tỉ NDT. Bởi vậy, dựa vào Khu vực 3, nhất là thị trường chứng khoán để giữ được mức tăng 7% trong năm 2015 là điều khó khăn.

Trong khi đó, tốc độ tăng trưởng GDP của nhiều tỉnh và thành phố 6 tháng đầu năm 2015 không đạt chỉ tiêu. Ba địa phương có tăng cao, đứng đầu là thành phố Trùng Khánh 11%, tiếp đó là Quý Châu 10,7%, thứ ba là Thiên Tân 9,4%, còn lại đa số địa phương đều dưới 7%, như Liêu Ninh chỉ có 2,6%, Hắc Long Giang 5,1%, Cát Lâm 6,1%. Chính vì vậy vấn đề kinh tế đang thách thức Tập Cận Bình, nhất là Kế hoạch 5 năm thứ 13 (2016 -2020), một Kế hoạch 5 năm đầu tiên của ông Tập Cận Bình nắm quyền và là KH 5 năm cuối cùng của 100 năm đầu tiên của ĐCS Trung Quốc (1921 – 2021) với Mục tiêu chiến lược phát triển tăng gấp hai lần GDP năm 2010 vào năm 2020, hoàn thành xây dựng ”xã hội khá giả”. Làm thế nào đạt được chỉ tiêu này đang là bài toán nan giải đối với Tập Cận Bình, nhất là phải tìm ra một mô thức mới, điểm tăng trưởng mới để giữ cho GDP không bị tụt giảm.

Để thực hiện mục tiêu này, kể từ năm 2014 tới Quí 2 năm 2015, ông Tập Cận Bình đã liên tục đi khảo sát các địa phương và cho rằng nhân tố cơ bản là phải “Chuyển biến phương thức tăng trưởng, điều chỉnh lại kết cấu và thúc đẩy phát triển sáng tạo mới”. Khi tới khảo sát kinh tế tỉnh Chiết Giang, Tập Cận Bình đưa ra thuyết “Hai chim” với phương châm 8 chữ  “Đổi lồng thay chim, Phượng hoàng đổi đời” (nguyên văn chữ Hán: Đằng lồng hoán điểu, phượng hoàng niết bàn) nhằm chuyển đổi phương thức và điều chỉnh kết cấu.

Tiếp đó, khi khảo sát tỉnh Quảng Đông (tháng 3/2014), Khu công nghiệp lâu đời của tỉnh Cát Lâm (tháng 3/2015), tỉnh Chiết Giang (tháng 5/2015), Tập Cận Bình nhắc lại phương châm 8 chữ trên và lấy Chiết Giang làm mô thức chung cho cả nước học tập.

Trong bài đăng trên tờ “Nhân dân nhật báo” ngày 31/8/2015, Giáo sư Diệp Tiểu Văn, Phó Giám đốc thứ nhất, Bí thư Đảng ủy Học viện xã hội chủ nghĩa Trung Quốc đã giải thích ý nghĩa về “Phương châm 8 chữ” của Tập Cận Bình như sau: “Đổi lồng” có nghĩa là phải thay hoặc làm lại cái lồng mới, nghĩa là phải thay đổi cơ sở hạ tầng, như xây lại  cơ sở hạ tầng hoặc di chuyển sang vị trí mới. Còn “Thay chim” có nghĩa là phải thải bỏ “con chim cũ” tức các trang thiết bị lạc hậu, đưa “con chim mới” vào, tức là thay vào đó là các máy móc trang thiết bị mới hiện đại, tiên tiến, phương thức quản lý hiện đai, thay đổi lại kết cấu kinh tế, tạo ra được phương thức tăng trưởng mới, làm cho kinh tế có sức sống mới, từ đó “Phượng hoàng sẽ đổi đời”. Diệp Tiểu Văn kết luận Phương châm cải cách thay đổi kết cấu kinh tế của Chủ tịch Tập Cận Bình  nói gọn lại là “Phương châm 2 chim, bỏ chim cũ thay chim mới.

Thập kỷ 80 Thế kỷ 20, Trung Quốc một thời thịnh hành Thuyết “Mèo trắng Mèo đen” của Đặng Tiểu BÌnh và Thuyết “Chim trong Lồng” của Trần Vân. Đặng Tiểu Bình đưa ra Thuyết “Mèo trắng Mèo đen”, mèo nào bắt được chuột đều tốt. Tức là dù kinh tế xã hội chủ nghĩa hay kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa, loại nào có hiệu quả đều tốt như nhau.

Trần Vân, nhân vật số 2 của Trung Quốc khi đó phê phán Thuyết “Mèo trắng Mèo đen” , đồng thời ông đưa ra Thuyết “Chim trong Lồng”. Trần Vân cho rằng kinh tế thị trường hay kinh tế tư bản chủ nghĩa như con chim, nó chỉ có thể tự do bay nhảy trong cái lồng của kinh tế kế hoạch xã hội chủ nghĩa, tức là Thuyết “Kinh tế lồng chim”.

Với hai thuyết trên, một thời tình hình phát triển kinh tế Trung Quốc trong bùng nhùng, lúc lên lúc xuống, lúc mở cửa quá rộng lúc lại thu hẹp quá đáng. Sau khi thuyết “Mèo trắng Mèo đen” của Đặng Tiểu Bình thắng thế, kinh tế Trung Quốc mới bứt khỏi sự trói buộc của thuyết “Kinh tế lồng chim” và có mức tăng trưởng nhanh.

Từ tháng 9/2014, Trung Quốc đã thành lập Ban dự thảo hoạch định Kế hoạch 5 năm thứ 13 (2016 – 2020) với 52 chuyên gia hàng đầu các ngành kinh tế  trên cơ sở quán triệt tư tưởng “Thuyết hai chim” của Tập Cận Bình để hoạch định kinh tế 5 năm tới. Ngoài ra, Tập Cận Bình còn cho rằng phải lấy “Mô thức Chiết Giang” làm hình mẫu phát triển kinh tế Trung Quốc thời gian tới.

Những năm qua, trong quá trình cải cách và phát triển trên các lĩnh vực như thị trường hóa, công nghiệp hóa, tin học hóa, đô thị hóa, quốc tế hóa…, tỉnh Chiết Giang đã đưa ra hình mẫu  với 3 đặc trưng nổi bật là “dân doanh, dân hữu, dân hưởng”, nghĩa là tư nhân kinh doanh, sở hữu tư nhân và dân hưởng thụ thành quả của mình. Để thực hiện Mô thức này, lãnh đạo tỉnh Chiết Giang chủ trương: Một là, khuyến khích kinh tế dân doanh phát triển mạnh mẽ. Hai là, nhà nước, chính quyền phải chủ động cung cấp những dịch vụ tốt nhất cho phát triển kinh tế dân doanh. Ba là, sức sáng tạo mới phải vận hành theo mô thức dân doanh.

Với thuyết “Đổi lồng thay chim” và  “Mô thức Chiết Giang” của Chủ tịch Tập Cận Bình liệu có thể thúc đẩy kinh tế Trung Quốc tăng trưởng cao thời gian tới, đây vẫn là vấn đề chưa có lời giải đáp.

 Kiều Tỉnh/tầm nhìn

-------------