SAI LẦM CHIẾN LƯỢC và QUẢ BOM NỔ CHẬM FORMOSA

* NGUYỄN ĐĂNG QUANG

      Thảm họa Formosa xẩy ra đã tròn 1 năm. Đây là thảm họa môi trường tồi tệ nhất trong lịch sử nước ta, gây ra hậu quả vô cùng nặng nề, hàng chục năm nữa mới có thể khắc phục được! Trong tuần lễ qua, các phương tiện truyền thông đã đăng tải nhiều bài đề cập đến thảm họa này. Đây là dịp tốt để Chính phủ thấy rõ những vấn đề mà trước đây chính phủ đã không thấy hoặc không muốn thấy!

Đến nay, như dân Nghệ Tĩnh nói, Formosa Vũng Áng chẳng thấy lợi ở đâu, nhưng hại thì đã nhãn tiền! Nó đã hủy hoại nặng nề môi trường biển các tỉnh Bắc Trung bộ, không chỉ hiện tại mà còn trong hàng chục năm tới! Nhưng nguy hiểm hơn, Formosa còn gây ra mâu thuẫn gay gắt trong lòng xã hội, không chỉ ở 5 tỉnh miền Trung mà cả trên phạm vi toàn quốc! Nó chỉ phải bỏ ra 500 triệu USD gọi là tiền bồi thường để rồi ung dung khoanh tay “tọa sơn quan hổ đấu”! Theo đánh giá của nhiều chuyên gia, số tiền đền bù trên chỉ bằng 1% số thiệt hại chúng gây ra cho môi trường và nhân dân miền Trung mà thôi!

      Việc chấp thuận cho Formosa vào Hà Tĩnh là sai lầm chiến lược lớn của ĐCSVN! Hậu quả để lại là khôn lường, ít ra là trong 70 năm nữa! Ba sai lầm sau đây về Formosa cấu thành sai lầm chiến lược của ĐCSVN, tạo ra mâu thuẫn gay gắt, giống quả bom nhiệt hạch nổ chậm trong lòng xã hội Việt Nam, kể từ sau Phong trào Xô-viết Nghệ Tĩnh 1930-1931!

1/. Chấp nhận hy sinh môi trường để đánh đổi phát triển kinh tế:

     Vấn đề này, hiện nay mọi người đã thấy rõ, tuy có hơi muộn. Thủ tướng Chính phủ đã nhận thức ra và hạ quyết tâm: “Kiên quyết không đánh đổi môi trường lấy lợi ích kinh tế!”. Như vậy còn là may, muộn còn hơn không! Song ta đã phải trả một cái giá quá đắt! 

     Cách đây trên dưới 10 năm, bất cứ nhà đầu tư ngoại quốc nào đệ trình một dự án mà “vẽ ra” được viễn cảnh, khi dự án của họ đi vào hoạt động, sẽ mang lại lợi ích kinh tế 1- 2 tỷ USD/năm cho Việt Nam, thì kế hoạch đầu tư của họ mau chóng được chấp thuận và triển khai, mặc cho có các ý kiến phản biện không đồng tình! Chính trong bối cảnh đó nên Việt Nam mới hứng chịu nhiều trái đắng về môi trường như Dự án Bauxite Tây Nguyên, Formosa Hà Tĩnh, 2 nhà máy giấy Đại Dương (Tiền Giang) và Lee & Man (Hậu Giang), cùng hàng trăm nhà máy nhiệt điện lạc hậu như Vĩnh Tân 1, Vĩnh Tân 2 ở Bình Thuận, v.v… Việc “rước” Formosa vào Hà Tĩnh và cấp phép 70 năm cho nó là một sai lầm ấu trĩ. Nay ta mới thực sự ngấm đòn!

2/. Chọn sai đối tác đầu tư một cách mù quáng:  

     Nói đến Formosa là nói đến hồ sơ đen đầy tai tiếng về môi trường. Tập đoàn Formosa bị cả thế giới căm ghét và tẩy chay! Ngay cả đất mẹ Đài Loan cũng xa lánh nó, bởi Formosa là kẻ nguy hiểm xấu xa, đi đến đâu nó gây ra ô nhiễm môi trường đến đó! Cả thế giới đều rõ điều này và ghẻ lạnh, lánh xa nó! Thế nhưng Việt Nam lại mời bằng được, bất chấp mọi hậu quả, và còn ưu ái cấp phép đến 70 năm cho nó, quả là điều cực kỳ khó hiểu!

     Hơn nữa, Formosa chỉ là Tập đoàn Công nghiệp hóa chất, chuyên kinh doanh và sản xuất đồ nhựa. Luyện thép là lĩnh vực xa lạ với tập đoàn này! Vậy tại sao lại mời nó vào làm thép?

     Hà Tĩnh “rước” Formosa vào Vũng Áng là lừa dối nhân dân và chính phủ. Chính phủ chấp thuận Formosa vào đầu tư là một sai lầm vô cùng ngây thơ và khó hiểu! Chọn Formosa là chọn cái xấu, chọn kẻ ác, là rước họa vào thân! Đây là sai lầm tối tăm và vô cùng tai hại!

3/. Giao nhầm vị trí chiến lược của đất nước cho kẻ thù:

     Sai lầm chiến lược nguy hiểm nhất, tiềm ẩn nguy cơ mất nước lớn nhất, chính là việc giao cho Formosa cả một vùng chiến lược trọng yếu về mặt An ninh - Quốc phòng.

    Việc “rước” Formosa vào Hà Tĩnh và giao cho nó 2 địa điểm chiến lược xung yếu về Quốc phòng - An ninh là Vũng Áng và cảng nước sâu Sơn Dương là một sự khờ dại rất khó hiểu của lãnh đạo Đảng và Nhà nước ta, vì nếu Trung Quốc “động binh”, 2 địa điểm trên sẽ là 2 tử huyệt chết người, ngay lập tức nó sẽ cắt đôi nước ta, cô lập 2 miền Nam-Bắc với nhau; quyền kiểm soát đất nước sẽ nhanh chóng rơi vào tay quân thù! Đại tướng Đỗ Bá Tỵ, nguyên Tổng Tham mưu trưởng QĐNDVN, hiện là Phó Chủ tịch Quốc hội, đã nhìn thấu vấn đề khi ông tuyên bố hôm 11/7/2016 trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội: “Vụ Formosa tiềm ẩn lâu dài nhiều vấn đề, trong đó có vấn đề Quốc phòng – An ninh!”.

      Ngay sau thảm họa, hôm 21/4/2016, Đoàn giám sát của Bộ NN&PTNT do ông Phạm Khánh Ly, Phó Vụ trưởng Vụ nuôi trồng thủy sản, làm trưởng đoàn, bất lực vì bị chặn lại trước cổng Formosa! Ông Ly nói: “Đoàn công tác không vào được Vũng Áng vì đây là KCN có yếu tố nước ngoài. Đoàn không có thẩm quyền và chức năng kiểm tra khu vực này!”. Vấn đề không chỉ ở Vũng Áng, quan trọng hơn là ở cảng nước sâu Sơn Dương: Tầu thuyền Trung Quốc và Đài Loan vào cập cảng, ta có kiểm soát được không? Hàng hóa họ chở đi cũng như số lượng, chủng loại hàng hóa họ chở đến, ta có biết và kiểm đếm được hết không? Nhưng điều sau đây: Tầu ngầm quân sự “lạ” vào neo đậu tại đây, ta có kiểm soát và ngăn chặn được không?

       Qua việc ta cho Trung Quốc vào khai thác bauxite ở Tây Nguyên, và việc “rước” Formosa vào làm thép ở Hà Tĩnh, cũng chẳng khác nào câu chuyện truyền thuyết lịch sử cách đây trên 2200 năm! Năm 210 TCN, vua An Dương Vương, do ưng đồ “thách cưới”, đã chấp thuận Trọng Thủy lấy Mỵ Nương rồi cho nó “ở rể” trong kinh thành Cổ Loa nước Âu Lạc! Việc giao Tây Nguyên (“mái nhà Đông Dương”) và 2 địa bàn trọng yếu về chiến lược ở Hà Tĩnh là Vũng Áng và cảng nước sâu Sơn Dương cho các đối tác Trung Hoa cũng giống như vua An Dương Vương chấp thuận cho Trọng Thủy “ở rể” trong kinh thành Cổ Loa để rồi nó đánh tráo nỏ thần, sau đó đưa quân sang cướp nước Âu Lạc của ta như cách đây trên 2200 năm về trước!

     Truyền thuyết lịch sử thời vua Thục An Dương Vương đã răn dạy và cảnh báo hậu thế rõ như vậy mà các “vua” tập thể ngày nay lại u mê đến độ “ma chỉ đường, quỷ dẫn lối” để phạm phải sai lầm chiến lược tày đình trên đây! Sai lầm thông thường đã là tai hại và nguy hiểm, sai lầm chiến lược còn tai hại và nguy hiểm gấp bội phần, thậm chí nó còn dẫn đến nguy cơ mất nước! Các vị hãy tỉnh lại đi và dũng cảm dừng lại trước khi quá muộn!

        Khi thảm họa xảy ra, nhiều chuyên gia cho đây là cơ hội thuận lợi và hợp lý để chính phủ sửa sai: Thay vì nhận bồi thường, chính phủ phải khởi tố hính sự và tuyên phạt thật nặng Formosa (từ 20-30 tỷ USD để làm sạch môi trường), đồng thời tuyên bố vĩnh viễn đóng cửa và tống xuất Formosa khỏi Việt Nam! Đây là thượng sách và là giải pháp tối ưu xét về tổng thể các mặt: Kinh tế, Xã hội, Môi trường, Chính trị, Quốc phòng, An ninh, và nhất là ổn định lòng dân! Đóng cửa vĩnh viễn Formosa là bứng được ngòi của quả bom nhiệt hạch nổ chậm trong lòng xã hội Việt Nam vậy! Nhưng rất tiếc, Chính phủ đã không làm thế! Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ tuyên bố chiến thuật: “Sẽ đóng cửa Formosa nếu tái phạm!”. Còn Bộ TN&MT chỉ đưa ra điều kiện lỏng lẻo: “Khi nào Formosa khắc phục xong 53 lỗi vi phạm mới được phép hoạt động trở lại!”

        Ngày 6/4/2017 vừa qua, sau đúng 1 năm thảm họa, Bộ TN-MT và UBND tỉnh Hà Tĩnh hồ hởi công bố Formosa đã khắc phục được 52/53 lỗi, chỉ còn lại 1 lỗi duy nhất mà thôi! Báo Hà Tĩnh, cơ quan ngôn luận của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Hà Tĩnh, còn hớn hở giật tít: “Formosa đã khắc phục 52/53 lỗi, đủ điều kiện vận hành lò cao số 1”. Thưa mấy ông lãnh đạo Hà Tĩnh: Cái lỗi còn lại chưa khắc phục được mới là cái lỗi lớn nhất, là cái lỗi chủ yếu dẫn đến thảm họa 1 năm trước! Formosa đã gian dối tự động chuyển đổi công nghệ từ dập cốc khô sang dập cốc ướt!  Đây chính là nguyên nhân chủ yếu gây hủy hoại môi trường! Lẽ ra khi Formosa áp dụng công nghệ dập cốc ướt gây tàn phá môi trường như vậy, Bộ TN-MT phải khởi tố hình sự và phạt thật nặng Formosa vì đã gian dối, làm trái cam kết nên dẫn đến thảm họa cá chết, biển chết, môi trường chết! Nhiều chuyên gia cho rằng lỗi hủy diệt môi trường như Formosa gây ra, các nước có thể phạt tới hàng chục tỷ USD! Nhưng ở Việt Nam, trước thiệt hại to lớn như vậy, Formosa chỉ phải bồi thường có 500 triệu USD, một cái giá quá bèo bọt! Chính khoản tiền 500 triệu USD này làm nảy sinh nhiều mâu thuẫn và bất đồng giữa người dân và chính quyền! Xin trở lại nói về cái lỗi 53, chính Formosa thú nhận là phải hơn 2 năm nữa, đến tháng 6/2019, nó mới khắc phục xong lỗi này! Vậy cớ sao các ông đã vội dọn đường, chuẩn bị dư luận cho Formosa sớm vậy, và để nhằm mục đích gì đây?

     Để kết thúc bài này, người viết muốn nhắc lại điều sau đây: Formosa Hà Tĩnh giống như quả bom nhiệt hạch nổ chậm treo lơ lửng trên đầu nhân dân 5 tỉnh miền Trung. Tháo ngòi của quả bom nổ chậm này chỉ có thể là Chính phủ và cũng là trách nhiệm của Chính phủ! Nếu Chính phủ cứ tiếp tục ưu ái, bênh vực vô lối, không tìm cách đóng cửa vĩnh viễn Formosa, ngược lại coi việc người dân thể hiện sự bất bình và chống đối Formosa là do bị các thế lực thù địch, phản động xúi dục, kích động với mục đích chống Đảng và Nhà nước để rồi trừng phạt họ thay vì trừng phạt Formosa, thì việc này chẳng khác nào kích ngòi cho quả bom nhiệt hạch Formosa sớm phát nổ! Và khi quả bom này phát nổ, ngoài kẻ thù chung của đất nước, chẳng có ai hưởng lợi, mà chỉ có nhân dân là người gánh chịu hậu quả khôn lường mà thôi!

Hà Nội, ngày 13/4/2017.

N.Đ.Q. (Tác giả gửi BVB)

-------------