Ngư dân cần biết: VẤN ĐỀ PHÁP LÝ CỦA VỤ KIỆN FORMOSA

Vụ kiện Formosa, nếu hình thành bằng con đường pháp lý, đánh dấu một bước ngoặt về mặt tố tụng và nhận thức của người dân trong một nền tư pháp ở một đất nước mà vốn người ta rất sợ kiện tụng để đòi lại quyền lợi bị xâm hại của mình.

Các ngư dân cần đưa ra yêu cầu khởi kiện rõ ràng như:

1. Yêu cầu bồi thường các khoản thiệt hại trực tiếp: như thuỷ hải sản nuôi bị chết, mất thu nhập từ khai thác biển, dịch vụ biển kể từ khi xảy ra thảm hoạ, tiền thiệt hại tính mạng, sức khoẻ, phải điều trị chữa bệnh (nếu có), tiền trả nợ ngân hàng, cá nhân, tổ chức khác (gồm cả gốc và lãi quá hạn), tiền phải đầu tư phương tiện, thiết bị và sinh kế mới,...

2. Các thiệt hại phái sinh như bị huỷ hợp đồng, bị phạt cọc, phải bồi thường cho bên thứ ba vì không thực hiện được cam kết, dịch vụ vì xảy ra thảm hoạ;

3. Khắc phục hậu quả về mặt môi trường, môi sinh một cách liên tục và trong thời hạn 05 năm để phục hồi được môi trường biển an toàn;

4. Chấm dứt các hoạt động xả thải trực tiếp ra biển, sông, hay nguồn nước dân sinh. Phải thực hiện đầu tư xây dựng lại toàn bộ quy trình xử lý chất thải.

6. Yêu cầu hủ bỏ các quyết định hành chính về giấy phép cho Formosa xả thải không đúng quy định của pháp luật (yêu cầu huỷ quyết định cá biệt trong vụ án dân sự).

Trong vụ án này, Chính phủ sẽ phải đóng vai người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan mà tham gia tố tụng vì đã tự thương lượng, thoả thuận và nhận số tiền bồi thường là 500 triệu đô la từ Formosa thay cho ngư dân mà không được sự uỷ quyền của họ.

Formosa có hai lựa chọn, hoặc Formosa (bị đơn) có thể trực tiếp bồi thường cho nguyên đơn (những người đứng đơn kiện) thông qua bản án và sau đó Formosa có thể đàm phán, thương lượng với Chính phủ để lấy lại số tiền 500 triệu đô la, hoặc Formosa khởi kiện Chính phủ để lấy về số tiền 500 triệu đô la đã thanh toán bằng một vụ án dân sự đòi lại tài sản. 

Hoặc có thể xảy ra, ba bên, gồm - những người đi kiện, Chính phủ và Formosa - có thể ngồi lại với nhau và "thương lượng thành" tại giai đoạn chuẩn bị xét xử về một phương án giải quyết thoả đáng khác, nếu nó được sự đồng thuận của ít nhất là từ phía nguyên đơn (toàn thể người kiện) và bị đơn (Formosa).

Đây sẽ là một vụ án thực sự hay và có rất nhiều vấn đề pháp lý để bàn tới.

* Theo  LS. Lê Văn Luân

-----------