“Đạo đức” Salbutamol (!?)

Nhiều người tàn ác, trục lợi 

trên sự sống chết của đồng bào

Bà Lê Thị Nga nhấn mạnh, có nhiều người vì lợi ích trước mắt
đã trục lợi trên sự sống chết của đồng bào. ảnh: Trung tâm báo chí Quốc hội.

* NGỌC QUANG

Bà Lê Thị Nga – Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp đề nghị làm rõ, 9 tấn Salbutamol – chất tạo nạc có hại cho người dân đã đi đâu, về đâu?

Thực trạng vi phạm vệ sinh an toàn thực phẩm ở nước ta trong thời gian gần đây đã rất báo động, gây hậu quả trước mắt cũng như lâu dài. Bệnh tật, suy giảm sức khỏe giống nòi, giảm sức cạnh tranh nền kinh tế, làm mất hình ảnh quốc gia... có nguyên nhân không nhỏ từ thực phẩm bẩn.

Vấn nạn thực phẩm bẩn đã đẩy người dân vào tình thế “tiến thoái lưỡng nan”: không ăn thì không thể tồn tại, ăn thì phó mặc may rủi cho số phận, bệnh đến lúc nào biết lúc ấy.

Theo Đại biểu Lê Thị Nga (đoàn Thái Nguyên), nếu không ngăn chặn được vấn nạn thực phẩm bẩn thì không thể đảm bảo quyền tiếp cận thực phẩm sạch của người dân (một quyền phái sinh từ quyền sống, quyền được bảo vệ sức khỏe con người theo Hiến pháp).

Đồng thời, Việt Nam không có một nền nông nghiệp sạch và chúng ta sẽ thua ngay trên sân nhà trước các sản phẩm sạch ngoại nhập. 

Vấn đề đặt ra là hành lang pháp lý đã đầy đủ, nhưng vì sao vi phạm ngày càng nhiều? 

Bà Nga đặt đánh giá, nguyên nhân bao trùm là: Việc tổ chức thực thi Luật còn nhiều yếu kém. Năm 2009, trước khi ban hành Luật an toàn thực phẩm, Quốc hội khóa 12 đã giám sát tối cao, chỉ ra 6 tồn tại yếu kém, 11 nguyên nhân chủ quan, 5 nguyên nhân khách quan.

Quốc hội đã ban hành Nghị quyết số 34 về Đẩy mạnh thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm. Qua gần 6 năm thi hành luật, 7 năm thi hành Nghị quyết, còn rất nhiều tồn tại, hạn chế chưa được khắc phục, thậm chí có mặt còn trầm trọng hơn.

Thứ nhất, về quản lý nhà nước: Quản lý yếu kém tại nhiều ngành, nhiều cấp dưới các dạng: không thực thi đầy đủ nhiệm vụ; buông lỏng quản lý; cá biệt có trường hợp tiếp tay, làm ngơ cho sai phạm nhưng lại không bị phát hiện, xử lý.

             Sự chia cắt và thiếu phối hợp trong quản lý dẫn đến: khi có vụ việc xảy ra, ai cũng khẳng định mình làm đúng quy trình và cuối cùng không quy được trách nhiệm.

“Đơn cử, Salbutamol - chất có tác hại lớn đối với con người khi dùng làm thức ăn chăn nuôi, nhưng lại có tác dụng sản xuất thuốc chữa bệnh, bị Bộ Nông nghiệp cấm nhập, nhưng được Bộ Y tế cho phép nhập”, bà Nga nêu.

Với số lượng lớn (hơn 9 tấn trong 2 năm), sau khi vào được nội địa, cơ quan chức năng đã không kiểm soát được đường đi của chất này.

Hiện chưa ai trả lời được: Có bao nhiêu tấn được dùng vào sản xuất thuốc, có bao nhiêu bị sử dụng sai mục đích, tuồn ra thị trường làm chất tạo nạc?

Từ đó, bà Nga đề nghị: “Chính phủ cần tiếp tục chỉ đạo các Bộ: Y tế, Nông nghiệp, Công thương và Công an làm rõ để trả lời công luận và báo cáo Quốc hội”.

Thứ hai, thực hiện chế tài không nghiêm: Chế tài hành chính hiện đã rất nặng, phạt tối đa tới 200 triệu đồng, phạt gấp 7 lần giá trị hàng hóa vi phạm.

Tuy nhiên, xử lý nhìn chung không nghiêm, có vụ phạt cho tồn tại, không loại trừ tiêu cực trong xử phạt. Hiếm có trường hợp xử lý hình sự. 

Thứ ba, kỷ luật công vụ lỏng lẻo: Các vụ ngộ độc, buôn bán chất cấm, sản xuất, chế biến thực phẩm bẩn vừa qua liên tiếp được báo chí phanh phui, nhưng việc quy trách nhiệm cho công chức quản lý, chí ít cũng về hành vi “thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ” hiếm khi được thực hiện. 

Thậm chí đội ngũ cán bộ, công chức có trách nhiệm trong lĩnh vực này từ trung ương đến địa phương hàng năm đều được đánh giá là “hoàn thành và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ”.

Bà Nga đánh giá: “Không ít người  hoặc do thiếu hiểu biết hoặc chạy theo lợi nhuận mà bất chấp hậu quả đối với sức khỏe và an toàn của cộng đồng; vô cảm, thậm chí tàn ác khi trục lợi trên sự sống, chết của đồng bào mình. Đạo đức xuống cấp và pháp luật không nghiêm đã dung dưỡng cho họ”.

Bên cạnh đó, vẫn còn một bộ phận người tiêu dùng có tâm lý buông xuôi, chưa kiên quyết "nói không" với thực phẩm bẩn.

Tuy nhiên, đối với hàng triệu người thu nhập trung bình và thấp thì việc chọn thực phẩm sạch với giá cao là điều quá xa vời. Trong khi đó, vai trò Hội bảo vệ người tiêu dùng còn mờ nhạt, chưa đủ sức để bảo vệ quyền lợi người dân.

Bà Nga yêu cầu, Bộ Công thương - cơ quan được giao quản lý nhà nước về bảo vệ người tiêu dùng cần có giải pháp cho vấn đề này.

Để chấn chỉnh tình trạng trên, Đại biểu Lê Thị Nga nêu 3 kiến nghị:
Thứ nhất, đề nghị Quốc hội giám sát tối cao việc chấp hành pháp luật an toàn thực phẩm ngay tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV.

Trước mắt, cần yêu cầu Chính phủ tổ chức thực hiện đúng 10 nhiệm vụ được Quốc hội giao tại Nghị quyết số 34/2009.

Thứ hai, đề nghị Chính phủ tổ chức ngay một phiên họp chuyên đề trong tháng tới để đánh giá chính xác thực trạng, mức độ mất an toàn thực phẩm hiện nay và có giải pháp chặn đứng tình hình.

Thứ ba, để chuẩn bị áp dụng tội vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm tại Điều 317 Bộ luật hình sự mới với mức phạt tiền cao nhất là 500 triệu đồng, phạt tù cao nhất là 20 năm, đề nghị Chính phủ sớm rà soát, bổ sung, quy định rõ ràng, minh bạch hơn về danh mục chất cấm, quy chuẩn ngưỡng cho phép tồn dư hóa chất, kháng sinh.

Bên cạnh đó, cần có phương thức giám định xác định tỉ lệ tổn hại sức khỏe do thực phẩm bẩn gây nên để vừa xử lý nghiêm minh nhưng cũng tránh oan sai và hình sự hóa các vi phạm hành chính.

NQ/GDVN

------------