Trang BVB1

Thứ Hai, 21 tháng 3, 2016

Thử bình chọn 50 cặp lục bát hay nhất trong "Truyện Kiều"

* VƯƠNG TRỌNG
Một trong rất nhiều lý do để "Truyện Kiều" trở thành tuyệt tác có một không hai trong lịch sử văn học nước ta hơn hai thế kỷ qua là nhiều câu thơ trong tác phẩm này có sức thoát ly hoàn cảnh cụ thể của tác phẩm để tự lập sống cuộc đời riêng trong từng hoàn cảnh của độc giả...
"Truyện Kiều" của đại thi hào Nguyễn Du có 3.254 câu. Là một tuyệt tác, nên nói chung, câu nào cũng hay, tuy mức độ khác nhau. Như vậy có nghĩa là, có câu hay nhiều, câu hay ít, thế mà từ xưa đến nay, ta chưa thấy các nhà nghiên cứu, phê bình chỉ cho bạn đọc biết những câu thơ điển hình trong "Truyện Kiều", trong khi bài viết khen "Truyện Kiều" có số lượng hết sức đồ sộ. Phải chăng các nhà nghiên cứu, phê bình không muốn làm điều đó, nghĩa là không muốn thống kê những câu Kiều hay nhất vì sợ "tủi thân" những câu không được nhắc tới, trong khi chúng vẫn là những câu thơ hay trong thi đàn nói chung. Hay là các nhà nghiên cứu, phê bình sợ những câu mình nêu ra không đúng với cách thẩm định của người khác? Tôi nghĩ rằng, mọi sự so sánh, lựa chọn là tương đối, tuy nhiên với những người thấu hiểu "Truyện Kiều", những câu họ chọn lựa, dù không được bạn đọc đồng tình một trăm phần trăm, thì phần lớn cũng được đông đảo chấp nhận.
Một trong rất nhiều lý do để "Truyện Kiều" trở thành tuyệt tác có một không hai trong lịch sử văn học nước ta hơn hai thế kỷ qua là nhiều câu thơ trong tác phẩm này có sức thoát ly hoàn cảnh cụ thể của tác phẩm để tự lập sống cuộc đời riêng trong từng hoàn cảnh của độc giả. Không chỉ những "năm Gia Tĩnh triều Minh", không chỉ thời cụ Nguyễn Du, mà ngày nay, khi yêu nhau, một chàng trai tặng quà cho bạn gái của mình, thì có thể dùng ngay lời của Kim Trọng nói khi tặng quà cho Thuý  Kiều , hết sức văn hóa và tế nhị vì biết giảm nhẹ giá trị vật chất, nhấn mạnh giá trị kỷ niệm:
Rằng: trăm năm kể từ đây
Của tin gọi một chút này làm ghi. 
Rồi khi tình yêu đang nồng nàn, vì lẽ gì đó, đôi lứa phải xa nhau, chàng trai nào mà chẳng muốn dặn dò người tình chung thủy, giữ gìn mọi thứ vì tình yêu của họ. Dặn người yêu chung thuỷ, giữ gìn là một câu không dễ tìm ra lời, vì có thể làm người yêu phật ý…Trong khi bạn đang lúng túng chưa biết dùng lời lẽ thế nào để chuyển tải ý ấy, thì tốt nhất, hãy mượn ngay lời chàng Kim đã dặn Thuý Kiều trước lúc chia tay về nhà hộ tang chú:
Gìn vàng, giữ ngọc cho hay
Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời.
Hồi còn trai trẻ, tôi yêu một cô gái là giáo viên. Hôm cô bạn dẫn về nhà để tôi "thưa chuyện" với bố cô về chuyện tình yêu chúng tôi. Lúc đó tôi như "bỏ quên trí khôn ở nhà", lúng túng mãi mới diễn đạt được điều mình muốn nói. Khi nói xong, tôi căng thẳng chờ ý kiến của ông, rất sợ ông khước từ vì lý do khoảng cách hai quê quá xa xôi, hơn nữa, tôi nghĩ rằng nếu ông đồng ý thì cũng sẽ "thuyết giáo" dài dòng chứ không đơn giản gật đầu. Không ngờ, nghe xong tôi trình bày, ông đọc:
Thương sao cho trọn thì thương
Tính sao cho vẹn mọi đường, thì vâng!...
làm tôi tiêu tan hết căng thẳng, và chuyển sang nói chuyện với ông không phải với tư cách giữa con rể và bố vợ tương lai, mà của hai người cùng tâm đắc "Truyện Kiều". Thế đấy, có những câu Kiều không những giúp người ta chuyển tải ý kiến của mình một cách trọn vẹn hết sức văn hóa, mà xích những người xa lạ gần lại với nhau!
Hai câu Nguyễn Du tả mụ Tú Bà của mấy thế kỷ trước giúp ta ngày nay có thể thốt hết khi thấy một người đàn bà to béo mà mình ít cảm tình:
Thoắt trông nhờn nhợt màu da
Ăn gì to lớn đẫy đà làm sao!
Rồi:
Đàn bà dễ có mấy tay
Đời xưa mấy mặt, đời này mấy gan
chúng ta có thể đọc lên rất "đắc địa" sau khi nghe chuyện kể về một người đàn bà cay nghiệt, dù bà ta chẳng có gì liên quan với Hoạn Thư cả.
Chỉ đơn cử vài ba ví dụ để nói rằng, rất nhiều câu Kiều có thể thoát ly "Truyện Kiều" mà sống trong cuộc sống hàng ngày, làm giàu thêm ngôn ngữ chúng ta. Nói chung phần lớn những câu kiều hay đều có sức sống độc lập như thế.
"Truyện Kiều" có quá nhiều câu hay, nên chọn câu hay, thật khó! Lúc đầu tôi "sơ tuyển" 100 cặp câu thì chưa đến nỗi khó lắm, nhưng khi rút xuống 50, thật nan giải, gạt bỏ câu nào cũng thấy tiếc.
Để giúp các bạn trẻ thời nay vì quá bận rộn với kinh tế thị trường, không có đủ thời gian đọc hết toàn bộ "Truyện Kiều", tôi xin chọn 50 cặp lục bát mà tôi cho là hay nhất, để trong một quãng thời gian ngắn, bạn đọc có thể tiếp cận với những câu Kiều đặc sắc, đồng thời với các bạn đang yêu, may chăng từ những câu Kiều này, có thể "hoạt ngôn" hơn trong những trạng thái khó xử của cuộc sống:
(Số thứ tự đánh theo sự xuất hiện trong "Truyện Kiều")
1- Cỏ non xanh tận chân trời/ Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
2- Sống làm vợ khắp người ta/ Hại thay thác xuống làm ma không chồng.
3- Người đâu gặp gỡ làm chi/ Trăm năm biết có duyên gì hay không.
4- Ngổn ngang trăm mối bên lòng/ Nên câu tuyệt diệu ngụ trong tính tình.
5- Một mình lưỡng lự canh chầy/ Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh.
6- Sầu đong càng lắc càng đầy/ Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.
7- Mành tương phất phất gió đàn/ Hương gây mùi nhớ trà khan giọng tình.
8- Gió chiều như giục cơn sầu/ Vi lô hiu hắt như mầu khơi trêu.
9- Rằng: trăm năm, kể từ đây/ Của tin gọi một chút này làm ghi.
10- Bây giờ rõ mặt đôi ta/ Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao.
11- Gìn vàng giữ ngọc cho hay/ Cho đành lòng kẻ chân mây cuối trời.
12- Trăng thề còn đó trơ trơ/ Dám xa xôi mặt mà thưa thớt lòng.
13- Ông tơ ghét bỏ chi nhau/ Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi.
14- Đau lòng tử biệt sinh ly/ Thân còn chẳng tiếc, tiếc gì đến duyên.
15- Phận sao đành vậy cũng vầy/ Cầm như chẳng đỗ những ngày còn xanh.
16- Trong tay đã sẵn đồng tiền/ Dù lòng đổi trắng thay đen khó gì.
17- Đau lòng kẻ ở người đi/ Lệ rơi thấm đá, tơ chia rũ tằm.
18- Biết thân đến bước lạc loài/ Nhị đào thà bẻ cho người tình chung.
19- Miếng ngon kề đến tận nơi/ Vốn nhà cũng tiếc, của trời cũng tham.
20- Đoạn trường thay lúc phân kỳ/ Vó câu khấp khểnh, bánh xe gập ghềnh.
21- Thôi con còn nói chi con/ Sống nhờ đất khách, thác chôn quê người.
22- Từ đây góc bể bên trời/ Nắng mưa thui thủi quê người một thân.
23- Vi lô san sát hơi may/ Một trời thu để riêng ai một người.
24- Dặm khuya ngất tạnh, mù khơi/ Thấy trăng mà thẹn những lời non sông.
25- Thoắt trông nhờn nhợt màu da/ Ăn gì to lớn đẫy đà làm sao.
26- Thương ôi tài sắc bậc này/ Một dao oan nghiệt đứt dây phong trần.
27- Cũng liều nhắm mắt đưa chân/ Mà xem con tạo xoay vần đến đâu.
28- Đêm thu khắc lậu, canh tàn/ Gió cây trút lá, trăng ngàn ngậm gương.
29- Thân lươn bao quản lấm đầu/ Chút lòng trinh bạch từ sau xin chừa.
30- Vui là vui gượng kẻo là/ Ai tri âm đó mặn mà với ai.
31- Đã đày vào kiếp phong trần/ Sao cho sỉ nhục một lần mới thôi.
32- Rõ ràng trong ngọc trắng ngà/ Dày dày sẵn đúc một toà thiên nhiên.
33- Thương sao cho trọn thì thương/ Tính sao cho vẹn mọi đường thì vâng.
34- Vầng trăng ai xẻ làm đôi/ Nửa in gối chiếc nửa soi dặm trường.
35- Long lanh đáy nước in trời/ Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng.
36- Bước vào phòng cũ lầu thơ/ Tro than một đống, nắng mưa bốn tường.
37- Bốn phương mây trắng một màu/ Trông vời cố quốc biết đâu là nhà.
38- Bề ngoài thơn thớt nói cười/ Mà trong nham hiểm giết người không dao.
39- Nhẹ như bấc, nặng như chì/ Gỡ cho ra nợ còn gì là duyên.
40- Phận bèo bao quản nước sa/ Lênh đênh đâu nữa cũng là lênh đênh.
41- Biết thân tránh chẳng khỏi trời/ Cũng liều mặt phấn cho rồi ngày xanh.
42- Đến bây giờ mới thấy đây/ Mà lòng đã chắc những ngày một hai.
43- Tiếc thay chút nghĩa cũ càng/ Dẫu lìa ngó ý còn vương tơ lòng.
44- Đàn bà dễ có mấy tay/ Đời xưa mấy mặt, đời này mấy gan.
45- Phong trần mài một lưỡi gươm/ Những phường giá áo túi cơm sá gì.
46- Chọc trời khuấy nước mặc dầu/ Dọc ngang nào biết trên đầu có ai.
47- Một cung gió thảm mưa sầu/ Bốn dây rỏ máu năm đầu ngón tay.
48- Đánh tranh chụm nóc thảo đường/ Một gian nước biếc mây vàng chia hai.
49- Thẫn thờ lúc tỉnh lúc mê/ Máu theo nước mắt, hồn lìa chiêm bao.
50- Tưởng bây giờ là bao giờ/ Rõ ràng mở mắt còn ngờ chiêm bao.
Nếu chỉ được chọn 10 câu (top ten), tôi tiến cử danh sách sau:
1 - Sống làm vợ khắp người ta
Hại thay thác xuống làm ma không chồng.
2 - Một mình lưỡng lự canh chầy
Đường xa nghĩ nỗi sau này mà kinh.
3- Dặm khuya ngất tạnh mù khơi
Thấy trăng mà thẹn những lời non sông.
4 - Cũng liều nhắm mắt đưa chân
Mà xem con tạo xoay vần đến đâu.
5 - Thân lươn bao quản lấm đầu
Chút lòng trinh bạch từ sau xin chừa.
6 - Đã đày vào kiếp phong trần
Sao cho sỉ nhục một lần mới thôi.
7 - Long lanh đáy nước in trời
Thành xây khói biếc non phơi bóng vàng.
8 - Bốn phương mây trắng một mầu
Trông vời cố quốc biết đâu là nhà.
9 - Biết thân tránh chẳng khỏi trời
Cũng liều mặt phấn cho rồi ngày xanh.
10 - Phận bèo bao quản nước sa
Lênh đênh đâu nữa cũng là lênh đênh.
Có thể mười câu tôi cho là hay nhất, không đúng với cách chọn lựa của những người khác. Nhưng tôi tin, phần lớn số câu trong 50 cặp câu trên kia sẽ có mặt trong danh sách 50 cặp câu Kiều hay nhất tự chọn của mọi người yêu mến "Truyện Kiều".
V.Tr/Văn nghệ công an
--------------

19 nhận xét:

  1. Chim hôm thoi thót về rừng/Đóa trà mi đã ngậm trăng nửa vành.
    >đọc đã thấy 'tự sướng': "chim" - "ngậm nửa vành". He...he...be...be...

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Trời, sao ông hiểu bậy bạ vậy trời.

      Xóa
    2. Không bậy đâu, Nguyễn Du tài tình và liên tưởng sâu rộng, dùng hình tượng thơ rất phong phú mà, chỗ này giống thơ Hồ Xuân Hương.

      Xóa
    3. Bậy quá trời chứ sao, hai câu này tả cảnh chiều tối mịt, trong không gian tịch mịch chứ cái gì mà tự sướng với chim. Câu này bạn hiểu giống thơ Hồ Xuân Hương thì tôi lạy bạn cả nón.Trời tối những con chim đã về tổ rồi chỉ còn một hai con chim đi ăn về muộn, đóa hoa trà mi đã khép gần hết khi trời đã tắt nắng lâu rồi chứ đâu có gì mà hình tượng phồn thực ở đây. "Truyện Kiều: của đại danh hào Nguyễn Du sử dụng rất nhiều điển tích, điển cố, muốn hiểu hết các điển tích này có thể làm hẳn một luận án tiến sĩ còn mệt.

      Xóa
    4. Tôi thì thấy đây là cảnh một người phải đi hối lộ cho quan tham.

      Xóa
  2. Đọc bài này thì phục nhà thơ rồi. Cứ tưởng NT đã:Dặm khuya ngất tạnh mù khơi/thấy trăng mà thẹn những lời non sông.Ai ngờ NT đang gửi lòng vào những cặp LỤC BÁT của Truyện Kiều. Xin bái phục ./.

    Trả lờiXóa
  3. B. Clonton: "Sen tàn cúc lại nở hoa/ Sầu dài, ngày ngắn đông đà sang xuân".
    Nhưng từ năm 2.000 và sau này, Lê Khả Phiêu, Tổng Nông, Tổng Trọng vẫn "Kiên trì mục tiêu Định hướng XHCN", mất thời cơ rất nhiều.
    Đến 2015, Phó Tổng thống Mỹ J.BIDEN phải 'động viên':
    "Trời còn để có hôm nay/Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời". Vẫn còn cơ hội đấy chứ, lãnh đạo VN nghĩ sao?

    Trả lờiXóa
    Trả lời
    1. Lãnh đạo Mỹ mà giỏi Kiều, lãnh đạo ta Ngu Thị Dốt, Đặc Thị Cán Mai!

      Xóa
    2. "Là một tuyệt tác, nên nói chung, câu nào cũng hay, tuy mức độ khác nhau." Có đúng thế không, nhà thơ Vương trọng? "Có nhà Viên ngoại họ Vương/ Gia tư nghỉ cũng thường thường bậc trung" cung gọi là hay à? Câu này nữa: "thuê năm ngư phủ hai người/Đóng thuyền chực bến kết chài dang sông" và vân vân... cũng là hay phải chăng, thưa nhà thơ?... Nguyễn Du tài số một Vn ta. Nhưng không nên bôc thơm đến độ khó nghe lắm!
      Rằng: trăm năm, kể từ đây/ Của tin gọi một chút này làm ghi. "kể từ đây" hay "cũng từ đây"; "Trong tay đã sẵn đồng tiền/ Dù lòng đổi trắng thay đen khó gì."Dù lòng" hay dầu lòng?

      Xóa
    3. Nãnh đạo toa không dốt đâu. Ông ta lẩy "Kiều" rằng:
      - Phật đòi vàng mới phát kinh! (?)
      Nên ta bình tĩnh với chuyện Nhũng tham

      Xóa
  4. Mấy trăm năm trước,cụ Nguyễn đã miêu tả "hậu duệ" Trọng lú rất chính xác :
    Bề ngoài thơn thớt nói cười
    Mà trong nham hiểm giết người không dao

    Trả lờiXóa
  5. Không biết các bác việt kiều yêu Nước AO có thấy TRĂNG HUYẾT mà Nguyễn Du mô tả không ????

    Dặm khuya ngất tạnh, mù khơi
    Thấy trăng mà thẹn những lời non sông.


    https://www.youtube.com/watch?v=sYlztYM72NQ

    Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết "lòe" Việt Kiều !!!

    các bác việt kiều yêu Nước AO về tham dự Đại hội việt kiều Thế giới kỳ 1 .... tổ chức mất toi 20.000.000 đô la để nghe tên DZUA HỀ Nguyễn U CHIẾT tán phét PHỌT PHẸT !!!!

    Trả lờiXóa
  6. Dưới cầu nước chảy trong veo
    bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha !

    Trả lờiXóa
  7. Người làm khách, kẻ cứ mời
    Dạ dày như đã mặt ngoài còn e.

    Trả lờiXóa
  8. Mời nghe toàn bộ lời thơ của Kiều được phổ nhạc rất hay do Quách Vĩnh Thiện tại Pháp, toàn bộ nhạc đoạt ky lục dài nhất thế giới
    Lời: Nguyễn Du
    Nhạc: Quách Vĩnh Thiện
    https://www.youtube.com/watch?v=MnrnbPF9T84&list=PLD33F2747FA439FF3

    https://www.youtube.com/watch?v=cBlhhDRyyzM


    Chinh Phụ Ngâm toàn bộ:https://www.youtube.com/watch?v=KTgdPFSlM4c
    Lời Doàn Thị Điểm
    Nhạc Quách Vĩnh Thiện

    Trả lờiXóa
  9. Ngoài cặp: long lanh đáy nước in trời/thành xây khói biếc non phơi bóng vàng. còn lại là những cặp tả nỗi lòng con người trong hoàn cảnh xã hội không mấy tốt đẹp cho nhân vật.Thơ là"ý tại ngôn ngoại"
    NT đâu rỗi hơi ngồi chọn mấy câu thơ rồi chỉ cho bạn đọc là hay. Phải chăng đây là nỗi lòng tác giả và của đa số người có nhân cách và hiểu biết.Có gì không phải mong tác giả và bạn đọc thông cảm./.

    Trả lờiXóa
  10. Có tiền bằng cách nhũng tham
    Ấy là loài thú, cà vạt đỏ đeo!

    Trả lờiXóa
  11. Lạ gì bỉ sắc tư phong
    Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen
    Cặp câu này theo tôi cũng có "đời sống riêng" khá độc lập.
    Nó hao hao giống cảnh tổng lú "đánh ghen" 3X

    Trả lờiXóa
  12. Không,Lệ Thủy từ hồi nào đến giờ nói cái gì cũng hay,cái gì cũng trúng- nhưng lần này nói dở rồi,trật lất rồi ! chúng nó không có chỗ đứng trong tâm tư và tình cảm của người dân VN chúng ta,vậy-bọn nó nằm ở đâu trong truyện Kiều? truyện Kiều là của chúng ta- những con người có ăn học tử tế,có văn hóa và giáo dục cao,có tính nhân văn và lòng yêu tổ quốc,yêu đồng bào cao ! chứ không phải như bọn chúng (trái hẳn 180 độ với chúng ta) ! giận không em Lệ Thủy yêu ? bị ông anh đét một roi vào mông,tức quá nhỉ !

    Trả lờiXóa