TPP – CHỮ “TIN” CÒN MỘT CHÚT NÀY...

* NGUYỄN THÁI NGUYÊN

Sau khi hiệp định đối tác xuyên Thái Bình dương (TPP) được các đoàn đàm phán của 12 nước thông qua, trong đó có Việt Nam, nhiều tiếng nói lạc quan vui mừng đã được thể hiện cả trên các phương tiện chính thống của Nhà nước cũng như các trang mạng. Không vui sao được khi chúng ta được tham gia vào một sân chơi mà nếu người chơi là Việt Nam thật sự nghiêm túc cầu thị thì có thể khẳng định chắc chắn Việt Nam là nước được hưởng lợi nhiều nhất cả về kinh tế và “phi kinh tế”.
Nhưng đó là chúng ta nói về phía chúng ta còn các nước khác, đặc biệt là Hoa Kỳ, tất nhiên không bao giờ có chuyện họ tính cho ta như thế mà họ phải tính cho lợi ích của nước Mỹ trước, dù đó là lợi ích kinh tế hay an ninh quốc phòng cũng vậy. Nhưng trong các cuộc chơi trên bàn cờ thế giới, nhất là những cuộc chơi  quy tụ các nước lớn thì tôi nghĩ niềm tin của chúng ta hãy đặt vào chính mình hơn là đặt vào “sự rộng lòng” của người khác để lượng sức có thể làm gì, cần phải làm như thế nào và đến đâu một cách chủ động mới là điều vô cùng quan trọng.

Tôi thiển nghĩ người Việt chúng ta thời hiện đại, kể cả Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Việt Nam Cộng hòa vốn thuộc loại “cả tin” vào các nước lớn hơn ông bà tổ tiên chúng ta. Tin đến mức không bao giờ quan tâm đến những “thỏa thuận ngầm” vì lợi ích của chính các nước lớn mà họ không cần quan tâm có chúng ta hay không. Đến nỗi khi chúng ta nhìn thấy được sự “thay lòng đổi dạ” của họ thì việc đã rồi, không còn cứu vãn gì được nữa. Trước đây là miền Bắc với Trung Quốc cộng sản và miền Nam với Hoa Kỳ. Nay một nước Việt Nam thống nhất cũng lại nằm trong mối quan hệ với hai ông lớn này thôi. Với Trung Quốc, tôi không muốn bàn thêm vì nhân dân ta đều đã rõ, đã bày tỏ thái độ dứt khoát chống lại mưu đồ và hành động bá quyền xâm lược của tập đoàn lãnh đạo Trung Nam hải bằng nhiều hình thức dù lãnh đạo có cố bám giữ “tình hữu nghị 4 tốt” hay bao nhiêu chữ vàng cũng vậy. Tôi chỉ muốn lạm bàn ít nhiều về “vị thế Mỹ” trong các vấn đề lớn có liên quan đến vận mệnh của nhân dân, đất nước ta và cũng là để khẳng định xem chúng ta cần “xây dựng niềm tin chiến lược” của chúng ta với các “nước lớn” trong cái không gian kinh tế TPP ra sao.

Tôi đang đọc lại một cách say sưa bộ sách “Nền dân trị Mỹ” của Alexis de Tocqueville do Phạm Toàn dịch bởi cuốn sách đó chứa đựng nhiều tư tưởng của một thể chế chính trị mà Tocqueville không gọi là thể chế dân chủ mà là một “nền dân trị”, một nhà nước, một “chính quyền của dân, do dân và vì dân” như thông điệp Gettysburg của Abraham Lincohn từng khẳng định từ thủa khai sinh ra nước Mỹ mà cho đến nay, đối với chúng ta, vẫn còn quá nhiều điều mới mẻ đáng suy ngẫm và học tập. Đang say sưa với “tinh thần Mỹ” như thế thì một người bạn gọi điện đến bảo tôi phải lưu ý tới.... Và thế là  tôi phải gấp cuốn sách quý lại để viết ngay vài trang tâm sự.

Khi tôi viết bài “Im lặng là vàng ?!” nói về thái độ im lặng vô lối của lãnh đạo và báo chí chính thống khi Mỹ điều chiến hạm US Lassen đi vào vùng mà Trung Quốc tuyên bố chủ quyền ở đảo nhân tạo Subi thì tôi và rất nhiều người tin rằng đó là hành động đáng khâm phục mang tinh thần Mỹ trong việc đơn phương phá bỏ tuyên bố chủ quyền của Trung Quốc ở biển Đông để bảo vệ quyền tự do hàng hải theo luật pháp quốc tế. Tôi còn cho rằng đã có một sự thay đổi trong “tính nết” của ông Obama từ mềm yếu sang cứng rắn hơn trước sự hung hăng của Trung Quốc.

Thế nhưng, ngay trong cuộc họp Thượng viện Mỹ đầu tháng 11 vừa rồi, ông Mc.Cain Chủ tịch Ủy ban quân vụ của Thượng viện đã yêu cầu Bộ trưởng Quốc phòng Ashton Carter phải công bố rõ ràng, trung thực các mục tiêu đã đạt được của chuyến tuần tra của Khu trục hạm USS Lassen trong phạm vi 12 hải lý xung quanh Đá Subi hồi tháng 10/2015. Vì sao lại có đòi hỏi này? Vì ông Mc.Cain đã nhận được những báo cáo nói rằng thực tế đã diễn ra không đúng như các nhà hành pháp loan báo! RFI ngày 11/11/2015 đưa tin khi tiến vào vùng 12 hải lý quanh Đá Subi, khu trục hạm Lassen đã cố tránh những hành động bình thường nhưng gây căng thẳng với Trung Quốc như “tắt  hết hệ thống Radar điều khiển hỏa lực, không tiến hành bất cứ hành động quân sự nào trong thời gian đó, kể cả không cho máy bay trực thăng lên xuống...”. Theo một số nguồn tin, USS Lassen đã đi vào khu vực này chẳng khác gì “theo đúng thủ tục  đi qua vô hại khi một chiến hạm tiến vào lãnh hải của một nước khác” cho dù việc điều duy nhất một hạm tàu Lassen đi vào vùng 12 Hải lý là một “hành động tuần tra yếu nhất” mà Nhà Trắng đã lựa chọn. Nhiều người đang đặt ra câu hỏi liệu hành động này của Mỹ là “tuần tra bảo vệ quyền tự do hàng hải hay củng cố thêm yêu sách chủ quyền phi lý của Trung Quốc? Cũng theo RFI ngày 8/11, Giáo sư Julian Ku tại Đại học Hofstra, chắc ông GS này cũng có những thông tin nào đó nên mới đi đến kết luận “đây là một việc làm tai hại hơn là có lợi”. Chúng ta hãy chờ xem ông Cater sẽ giải trình ra sao và tình hình có thật đúng như RFI và một số nguồn thạo tin khác đã đưa tin hay không. Dù thực tế diễn ra có như RFI đưa tin hay không thì lòng tin của chúng ta vào những gì ông Obama nói và làm cần phải thận trọng hơn.

Thật đau lòng khi phải chứng kiến cảnh Thủ đô Paris của nước Pháp bị bọn khủng bố IS tấn công một cách dã man, gây hậu quả kinh hoàng. Nhưng với tư cách là một siêu cường quân sự, ông Obama đã đánh giá về IS và hành động chống lại tổ chức nhà nước Hồi giáo tự xưng này thế nào? Cho tới tận tháng 8/2014, Obama vẫn còn nói chúng tôi “chưa có chiến lược đối phó với IS”, tất nhiên với tư cách là nước chủ xướng chống IS, Mỹ phải có chiến lược đối phó. Nhưng cái chiến lược “làm suy yếu rồi đánh bại” của Mỹ chẳng đi đến đâu khi lực lượng IS càng phát triển nhanh chóng. Nước Mỹ vừa chống vừa chờ đợi các nước khác “cùng tham gia”. Trước sau, ông Obama vẫn khẳng định chỉ dùng máy bay không người lái mà không dùng bộ binh. Mỹ chỉ huấn luyện lực lượng nổi dậy để chống IS. Chiến lược này đã thất bại hoàn toàn, đến nỗi tướng Lloyd Austin đã phải nói trước Ủy ban quân lực của QH rằng đầu tư 500 triệu đôla mà có “4 hay 5 người được đào tạo”. Nay lại cho thêm 50 lính đặc nhiệm đổ bộ xuống Syria thì giải quyết thêm được vấn đề gì. Chắc Mỹ còn chờ Pháp và Nga hoặc giả là chờ thêm ...một vụ 11/9 nữa chăng?

Nhìn lại một chút những chuyện ông Obama và người Mỹ đã làm gần đây để chúng ta đừng có hy vọng gì thái quá về một thiên đường TPP, ít nhất là trong vài ba năm trước mắt. Cũng có thể tôi quá bi quan trước những đổi thay của thời cuộc. Chỉ mong điều đó đúng.

Hà nội, 17/11/2015

 N.T.Ng (Tác giả gửi BVB)

--------------