Một kiểu làm báo không trung thực

* ĐOAN TRANG

                Tiến sĩ Heiner Beilefeldt, tháng 7/2014.

Photo by Eskinder Debebe/ UN Photo. 

Source: International Service

              for Human Rights (ishr.ch)

Bình thường, dối trá đã là điều khó chấp nhận. Sự dối trá ở nhà báo và/hoặc cơ quan báo chí thì nó chỉ có thể là sự khốn nạn. Và sự dối trá ở một cơ quan báo chí có tính “chính thống” cao ngất như Thông tấn xã Việt Nam, đại diện cho các quan điểm chính thống nhà nước, thì mức độ đê tiện của nó tăng lên gấp đôi.

Bản tin của  Thông tấn xã Việt Nam, ngày 12/3/2015, viết như sau về sự kiện “Việt Nam đối thoại văn hóa, tôn giáo tại Hội đồng Nhân quyền”.

“Trong báo cáo cũng như trình bày trước Hội đồng Nhân quyền, Báo cáo viên đặc biệt về tôn giáo và tín ngưỡng Heiner Beilefeldt đã đánh giá cao sự hợp tác và tạo điều kiện của các cơ quan chức năng Việt Nam trong suốt thời gian chuyến thăm.

Báo cáo cũng ghi nhận những thành tựu mà Việt Nam đã đạt được trong việc thúc đẩy, bảo vệ quyền tự do tôn giáo, đặc biệt là sự phát triển số lượng tín đồ, chức sắc tôn giáo cũng như các cơ sở thờ tự tại khắp các tỉnh trong những năm vừa qua; đồng thời khuyến nghị Việt Nam tiếp tục hoàn thiện quy định pháp luật về tôn giáo và tín ngưỡng, điều tra làm rõ các cáo buộc liên quan đến tự do tín ngưỡng, tôn giáo và bày tỏ ý muốn tiếp tục hợp tác với Việt Nam trong quá trình thực hiện vai trò Báo cáo viên đặc biệt của mình”.

Trong khi đó, trong bài  phát biểu trước Hội đồng Nhân quyền LHQ ngày 10/3 vừa qua, những gì ông Heiner Beilefeldt nói là: “Tôi đã nhìn thấy những bằng chứng rõ ràng của sự vi phạm nhân quyền, trong đó có việc công an bố ráp, phá hoại nhà thờ, phá đám các nghi lễ tôn giáo, bắt bỏ tù, tấn công tín đồ, thậm chí tra tấn, giết người, và các hình thức bức hại khác. Thật không may là một số người đồng ý gặp tôi đã bị ngăn cản, không cho gặp, bị đặt trong tình trạng thực chất là giam lỏng ở nhà. Những người khác tôi gặp thì sau đó bị trả thù, trong một số trường hợp họ bị đánh đập tàn tệ trong thời gian tôi thăm Việt Nam hoặc ngay sau đó. Hơn nữa, tính chất riêng tư của nhiều cuộc đối thoại bị vi phạm. Tình hình tệ đến mức một số cuộc gặp gỡ và thảo luận đã không thể diễn ra như kế hoạch [ông nhấn mạnh]. Đây là sự vi phạm trắng trợn các điều khoản quy định về hoạt động thăm viếng quốc gia của các Báo cáo viên đặc biệt của LHQ”. (*)

Tháng 7 năm ngoái, báo cáo của ông Heiner Beilefeldt về chuyến thăm Việt Nam cũng nêu rõ như sau: “Dự định đi thăm An Giang, Gia Lai và Kon Tum của đoàn không may đã bị gián đoạn từ ngày 28 đến 30 tháng 7. Tôi nhận được những thông tin đáng tin cậy là một số cá nhân tôi muốn gặp đã bị đặt dưới sự theo dõi chặt chẽ, cảnh cáo, đe dọa, sách nhiễu hoặc bị công an ngăn cản việc đi lại. Ngay cả những người đã gặp được tôi cũng không tránh khỏi việc bị công an theo dõi hoặc chất vấn ở một mức độ nhất định. Ngoài ra, việc di chuyển của tôi cũng bị giám sát chặt bởi “những cán bộ an ninh hoặc công an” mà chúng tôi không được thông báo rõ, đồng thời sự riêng tư và bảo mật của một số cuộc gặp gỡ cũng bị ảnh hưởng. Những việc này là sự vi phạm rõ ràng các điều khoản tham chiếu của bất kỳ chuyến thăm quốc gia nào”.

*  * *

              Ông Heiner Beilefeldt (sinh năm 1958, quốc tịch Đức) là Báo cáo viên Đặc biệt của LHQ về tự do tôn giáo và tín ngưỡng từ năm 2010. Ông là Giáo sư về nhân quyền và chính trị học nhân quyền tại Đại học Erlangen-Nürnberg, Giáo sư Luật danh dự của Đại học Bielefeld. Ông còn có bằng tiến sĩ và sau tiến sĩ về triết học.

Trong chuyến thăm Việt Nam tháng 7 năm ngoái theo cơ chế country visit (thăm viếng quốc gia) của Hội đồng Nhân quyền LHQ, ông đã có nhiều cuộc gặp gỡ, tiếp xúc với rất nhiều cá nhân/ tổ chức liên quan đến tự do tôn giáo và tín ngưỡng ở Việt Nam, chẳng hạn: Bộ Ngoại giao, Bộ Tư pháp, Bộ Quốc phòng, Ủy ban Tôn giáo Chính phủ, công an tôn giáo, và cả Ủy ban Nhân quyền trực thuộc… Bộ Công an Việt Nam.

Vào ngày 31/7/2014, ông đã tổ chức họp báo ở Hà Nội để đưa ra những đánh giá sơ bộ về chuyến thăm và tình hình tự do tôn giáo-tín ngưỡng ở Việt Nam. Bản báo cáo dài, đầy đủ, chi tiết và giữ một tinh thần khách quan, xây dựng, đóng góp rất nhiều ý kiến chuyên môn cho chính quyền Việt Nam trong việc “cải thiện các điều kiện pháp lý và hạ tầng nhằm thúc đẩy quyền tự do tôn giáo hay tín ngưỡng cho tất cả mọi người”.

Căn cứ nội dung báo cáo, nếu nhà nước Việt Nam chịu khó đón nhận những ý kiến chuyên môn, những gợi ý, đề xuất dựa trên các đánh giá và phân tích khoa học, xây dựng của ông Heiner Beilefeldt, thì chắc chắn điều đó chỉ có ích cho Việt Nam – cho cả chính quyền cũng như người dân. 

Tuy nhiên, phản ứng của phía Nhà nước Việt Nam, như thường lệ, chỉ là: Bác bỏ các nhận định “thiếu khách quan và có tính chọn lọc” mà Báo cáo viên nêu trong báo cáo. Ngay từ câu đầu tiên của bài phát biểu “đáp lễ” ông Heiner Beilefeldt, đại diện Chính phủ Phạm Quốc Trụ đã tuyên bố: “Chúng tôi rất lấy làm tiếc là báo cáo đã không phản ánh chính xác tình hình thực tế ở Việt Nam”. 

Chúng tôi không phải là Ban Tuyên giáo hay Bộ Bốn Tê, nên chúng tôi không phạt tiền Thông tấn xã Việt Nam được. Nhưng sau đây chúng tôi sẽ rất buồn lòng phải gửi bản dịch nguyên văn bản tin này của Thông tấn xã đến Báo cáo viên đặc biệt của LHQ về Tự do Tôn giáo Heiner Beilefeldt.

---------------

 (*) Nguyên văn tiếng Anh: “I personally had seen clear evidence of human rights violations, including police raids, destruction of houses of worship, destruction of religious services, imprisonment and physical attack, even incidences of torture, killing and other forms of persecution. Unfortunately some of the people who agreed to talk to me were physically barred from meeting me, being placed in situations of de facto house arrest. Other people whom I did meet were exposed to reprisals, in some cases it’s even physical attacks - brutal physical attacks - during my visit or immediately afterwards. Moreover, the privacy of some conversations was violated. The situation escalates to such a degree that some planned meetings and discussions could not take place [he emphasized]. This was in blatant violation of the terms of reference for country visit by Special Rapporteurs.” 

Đ.T/(Blog Đoan Trang)/TTHN

-------------