NHỮNG MẢNH ĐỜI TRẮNG ĐEN

  * Ghi chép -  MINH TÂM

          Chuyến bay từ Tân Sơn Nhất đi Cát Bi  trễ mấy tiếng đồng hồ, nên mãi   năm giờ chiều tôi mới về đến  Hải Phòng. Trời xám xịt, mưa phùn, gió bấc rét như cắt.  Tôi  nhảy vội  lên một chiếc Taxi  mong về quê  kịp đám giỗ chiều.  Lái Taxi bảo :

                - Chú gặp tay lái lụa rồi ! Chỉ cần 40 phút là  tới nhà .

Hắn nhấn ga, chiếc xe lao vun vút  giữa  những dãy phố  đỏ rực  băng rôn, khẩu hiệu, cờ sao và đèn lồng . Tôi hỏi :

                - Hôm nay lễ hội gì mà nhiều băng cờ thế?

                - Ngày nào  mà chả thế!  Đó là  món ăn tinh thần không thể thiếu của chế độ xã hội chủ nghĩa tươi đẹp. Ta đi trong ánh sao vàng tung bay,rạo rực hôm nay ,từ bốn phương trời về đây...

                Tay  lái Taxi nói như hát. Tôi thường đi Taxi và nghiệm ra một điều, cánh  Taxi trong Nam, đặc biệt là Sài Gòn kiệm lời  hơn cánh  Taxi ngoài Bắc, đặc biệt là Hà Nội, Hải Phòng.  Khách vừa  lên xe là các bác tài gợi chuyện ,rồi thao thao bất tuyệt khoe  mối quan hệ  với  ông nó bà kia , phán như thánh tướng , nhưng ít khi tự xách giúp khách chiếc va li.

                Từ sân bay Cát Bi về nhà tôi  năm mươi cây số . Vừa tới đầu làng, anh chàng  tài xế  đang say xưa kể chuyện Đoàn Văn Vươn chơi súng hoa cải  thì từ  bụi cây   một  người đi  xe đạp lao ra  ngã vật trước  mũi Taxi.   Anh tài kêu ối lên một tiếng và  phanh  gấp. Tôi  nhảy xuống , thấy một ông  già  khoác  chiếc áo  mưa nằm cách mũi xe khoảng hơn một mét.  Tôi đỡ  ông già dậy, nhưng ông  lăn  ra ,miệng rên la tỏ vẻ đau đớn lắm. Tôi nói:

                 - Bác đau chỗ nào, lên xe tôi chở lên bệnh viện .

                 Ông già he hé một con mắt nhìn tôi, rồi nói :

                - Đếch  viện vung gì hết, đưa tiền đây!

                Tôi  dúi vào tay ông  300 ngàn đồng .  Ông  lồm cồm đứng dậy dắt  xe  lủi vào bụi cây.  

                Về nhà tôi kể lại chuyện đó,mọi  người  phá lên cười, và bảo:

                - Thế là chú mắc mưu  ông  Thật  rồi!   Ông ấy có nghề  ăn vạ cừ lắm.  Vừa  đi nhặt ve chai vừa  để ý  thấy xe lạ vào làng là giả vờ  dụng xe  lăn ra ăn vạ...

                 Chuyện đó  mới xảy ra cuối năm ngoái thì đầu năm nay về quê,tôi  nghe tin  ông Thật chết rồi. Chết vì cái nghề ăn vạ.

                Cũng  vào lúc chạng vạng tối , ông  Thật dắt  xe đạp chở  bao ve chai  nấp ở  bụi cây ven đường.  Vừa thấy chiếc  Hon Đa từ ngã ba rẽ vào, ông  đẩy xe đạp  ra,  cố tình  để  bao ve chai  máng vào  Hon Đa.  Người lái  Hon Đa không phanh kịp, kéo đổ xe đạp  làm  ông Thật  ngã  theo, không may đập đầu   xuống đường, bị chấn thương sọ não  chết. 

                  Ba đứa con ông Thật vác dao vác búa ra ,bất chấp phải trái,  luật lệ   bắt người đi Hon Đa bồi thường.  Đó  là cô gái  làng  bên , sinh viên mới ra trường chưa xin được việc làm, lại mắc bệnh suy thận .  Hôm ấy  vừa  ở  bệnh viện  chạy thận về thì  cô gái bị ông Thập gài bẫy.   Nhà nghèo , bố mẹ cô  phải bán chiếc xe Hon Đa  là phương tiện  duy nhất dành cho con  đi bệnh viện ,  đi  xin việc làm , và  phải   cầm  căn nhà mới được 15 triệu đồng để bồi thường cho ông Thật. 

               - Chết mà vẫn làm hại người khác !

               Trong đám ma ông Thật người ta bàn tán như vậy.

                Nghe nói  lúc còn trẻ ông Thật hiền lành , thật thà  như  đếm, đúng như  cái tên cha mẹ đặt cho .  Vì ông ấy  thật thà nên  xã viên mới bầu vào Ban chủ nhiệm hợp tác xã ,làm thủ quỹ.  Ai ngờ  từ  đấy  bắt đầu lem nhem ,rồi càng ngày càng tham lam lươn lẹo.  Nhưng  bao nhiêu tiền bạc   bòn rút được  đều  bị ba thằng con  phá sạch.  Khi về già  ông Thật  bị chúng nó  đẩy  ra  ăn riêng.   Ông sống một mình trong ngôi nhà ba gian cũ kỹ tối tăm , quanh năm  suốt tháng làm nghề   lượm ve chai và ...ăn vạ.  Ngay sau khi ông chết,ba người con  lục tung nhà cửa tìm tiền bạc ông cất dấu.  Chúng nó  tìm được  mấy  chỉ vàng và quyển sổ tiết kiệm hơn trăm triệu  ngấu nghiến chia nhau  rồi mới  làm đám ma cho bố.

                Nghe  hàng xóm kể chuyện  ông Thật  suốt đêm tôi trằn trọc không ngủ được.  Trước kia  quê  tôi   mọi  người sống hiền lành tử tế , trong họ ngoài làng  bao bọc  lấy nhau .  Mấy chục năm nay không hiểu  thờ nhầm đền nhầm miếu , hay theo nhầm tà đạo mà đạo đức suy đồi, văn hóa xào xáo .

                  Làng tôi có  một dòng họ có vài chục  gia đình , mấy trăm con cháu nội ngoại.  Nhờ  phúc  tổ tiên, nhiều người thành đạt, có người đậu  kỹ sư, tiến sỹ, làm cán bộ .  Giữa năm ngoái cả họ họp bàn , thống nhất xây ngôi  từ đường thờ cụ tổ và các  anh linh trong  họ.  Cây có cội,nước có nguồn ,con cháu phải tưởng nhớ và tri ân tổ tiên,  đó  là đạo lý uống nước nhớ nguồn .   Nói  với nhau chí tình,chí lý  như thế. Lại lập văn bản ký tên từng người. Sau đó  góp  của, góp công xây dựng ngôi từ đường. Thằng cháu đích tôn  tình nguyện hiến  đất xây từ đường.

                   Bốn , năm tháng trời  ngày nào cũng có  người tới làm công đức. Từ đường xây xong , làm lễ khánh thành , con cháu nội ngoại các nơi về ăn uống no say.  Nhưng  đến khi chọn được  ngày lành tháng tốt rước bài vị tổ tiên về từ đường thì thằng cháu đích tôn hiến  giở quẻ.  Nó  đòi  giành toàn bộ gian giữa ngôi từ đường thờ cha mẹ nó.  Ô hay,  thế thì  cụ tổ ngồi đâu? Cô di tỷ muội thúc bá đệ huynh  chỗ nào?  Chả nhẽ  cả họ bỏ  của góp công  xây ngôi  từ đường cho các cụ,  mà các cụ lại phải  ngồi ké  bố mẹ mày hay  sao?  Nói tình không  nghe,đem văn bản ký kết ra đấu lý.  Thằng cháu đích tôn rút con dao chọc tiết lợn sáng loáng cắm phập vào cánh cửa từ đường,nhổ toẹt một bãi nước bọt và dằn giọng:

                - Đếch  tình lý gì hết! Không chấp nhận điều kiện  thì biến.  Thằng nào lớ xớ  vào đây ông chém !

                 Nó mới ngoài ba mươi tuổi, ăn học đàng hoàng, vợ con hẳn hoi .   Lúc   phát ngôn như vậy  nó  say rượu.  Nhưng sau đó  nó vẫn giữ nguyên sự đòi hỏi vô lý như vậy và cho rằng  cả họ sai chỉ một mình nó đúng.

 Một người lớn tuổi trong họ ấy nói chuyện với tôi , nước mắt chảy dài trên hai gò má nhăn nheo.Ông bảo:

                - Toàn bộ giấy mời  bà con nội ngoại  và  đại diện các dòng họ trong làng đã phát rổi đành phải thu lại  anh ạ.  Bẽ mặt lắm!  Ba mươi tết Giáp Ngọ vừa qua tôi phải bưng mân cơm ra ngoài  nghĩa địa  cúng  cụ tổ, xin  cụ xá tội vì đã hứa  mời cụ về từ đường mà không thực hiện được.

                 Không hiểu vì sao đạo đức xuống cấp đến thế. Từ già đến trẻ  coi  tiền bạc trên hết,lừa lọc nhau,phản bội nhau,coi chữ tín như bãi nước bọt. Tôi có cảm giác làng quê như bị xé nát ra, tan đàn xẻ nghé, những mảnh đời trắng đen lẫn lộn.

                 Một đêm tôi ngồi nói chuyện với anh Thân,một đại tá cựu chiến binh đến khuya , cố lý giải những chuyện đã xảy ra ở quê nhà . Anh Thân về tôi  vừa đặt lưng xuống giường thì nghe tiếng  gà gáy te te , rồi tiếng lợn bị chọc tiết kêu eng éc. Hết con này đến con khác. Tôi đếm được đến mười con . Tôi hỏi ông anh họ dậy sớm chuẩn bị đi làm đồng:

               - Hội hè gì mà giết nhiều lợn thế?

              Ông anh họ thửng thẳng đáp:

              - Hội hè đếch gì! Đám cưới con lão  Thìn  đấy.

              - Thìn nào?

              - Thìn nguyên bí thư đảng ủy chứ Thìn nào?

              Năm ngoái về quê tôi  nghe tin Hoàng  bị cách chức bí thư đảng ủy xã  vì tham nhũng.

              Xã  nghèo nhất huyện. Mười chín chỉ tiêu nông thôn mới ,chỉ thực hiện được 7.  Con đường liên thôn ổ gà ổ chó, nhà nước cho xi măng mà không có tiền mua cát, đá đổ bê tong.  Ngôi trường cấp 2 xây được phần thô phải bỏ dở dang .  Có tí đất công nào bán hết sạch  vẫn nợ ngân hàng hàng chục tỷ.  Bởi vì  nam tham nhũng. Cán bộ hết lớp này bị kỷ luật, lớp khác  lên còng ăn bãm hơn, đục khoét tiền của dân của nước như sâu đục thân

               Ông anh họ tôi ấm ức nói:

               - Xã có  con kinh Đông dẫn nước  tưới tiêu cho cánh đồng Rộc.  Lâu ngày đất bổi ,  kinh hẹp lại, nông choèn , bèo tây phủ kín.  Xin xỏ mãi trên mới cho gần một  tỷ đồng  nạo vét kinh .   Cũng bày đặt thành lập Ban quản lý dự án dự iếc  do chủ tịch xã  làm chủ dự án và các ban bệ  từ xã xuống  xóm gần chục người . Lễ khởi công trống dong cờ mở rầm  rầm rô rộ vui như  hội. Nhưng  đến  khi thi công thì  ì ạch, lem nhem  như  “đéo vợ cả váy”.  Rốt cục con kinh vẫn nông choèn  như vũng  nhái  rửa đít.  Mấy ông  cựu chiến binh  làm đơn  tố cáo  đảng ủy, đảng ủy  lờ đi,cố ý bao che.  Tức khí họ  liền  nhảy vào tự  điều tra , lôi tuột  ra hết.   Kinh   phí  nhà nước rót xuống  được 600 triệu, chúng nó  chi vào dự án  200 triệu, còn  chia nhau.  Chúng  nó  ăn cả mấy đồng tiền còm bồi thường hoa màu của dân. Có người trên sổ sách được nhận   một  triệu, bị  ăn chặn mất  năm trăm ngàn.  Có mỗi đoạn kinh thối mà từ   Sở nông nghiệp,Sở tài nguyên môi trường , Sở tài chính tỉnh  đến các phòng  ban huyện  đều chấm mút.  Chủ tịch xã được chia 60 triệu, các cán bộ lau nhau bên dưới từ 30 đến 40 triệu. Bí thư đảng ủy  xơi hẳn  80 triệu . Thảo náo  cứ lờ tịt đơn tố cáo của dân. Chứng cớ hai năm rõ mười, không bao che được , công an huyện  mới khởi tố vụ án và Tòa án mới đưa ra xét xử.  Nhưng giơ cao đánh khẽ, chủ tịch xã,trưởng ban địa chính, trưởng thôn  lãnh án treo còn, bí thư chỉ bị cách chức .

                   Ông anh họ tôi nói: 

                   - Nó vẫn nhơn nhơn làm cán bộ xã.  Hôm nay nó tổ chức đám cưới con trai to lắm. Nghe nói hơn hai trăm mâm. Mời hết lãnh đạo  huyện và các xã trong huyện về dự. Tý nữa chú ra bờ kinh mà xem nó mổ trâu.

                  Ông anh họ  hút điếu thuốc lào rồi vác cuốc ra đổng. Tiếng loa truyền thanh của xã  cất lên bản nhạc  “  Bài ca năm tấn” .  Nghe lời ông anh họ, tôi  dậy  ra bờ kinh Đông  xem mổ trâu giết bò ở quê  mình ra sao.

                  Hai   thanh niên  dắt  con trâu  ra cột vảo gốc cây . Thấy tôi thằng  Ất nhanh nhảu cất tiếng chào:

                  -Ông  mới về ạ!

                   Tôi hỏi:

                   - Mổ trâu bán chợ à ?

                   Ất  đáp:

                   - Không  ạ! Chúng cháu  làm cỗ giúp nhà Thìn.

                    Nói rồi Ất  bảo   Dậu  kẹp  chiếc  kìm  sắt  nối với một đoạn dây điện  vào   tai con trâu.  Con trâu hình như cũng có linh tính, nó lắc mạnh  đầu  cố văng chiếc kìm ra.  Nhưng   bàn tay  thằng Dậu  nắm  chặt hai sừng , nó đành bất lực, hai  mắt chớp chớp như  van  xin , nước  mắt chảy ròng ròng như khóc.

                   Thằng Ất dí điện.

                   - Ó... ò...o...!  Huỵch!

                   Con trâu kêu rống lên  rồi ngã vật xuống bờ  kinh.  Nhanh như chớp thằng  Ất   cầm con dao bầu thọc mạnh vào iết hầu nó .  Dòng máu đỏ tươi chảy vọt cầu vồng  vào chiếc  xoong thằng Dậu  hứng .

                    Một đám trẻ con đứng xem tỏ vẻ khoái chí vỗ tay reo. Tôi cảm thấy ớn lạnh vì những  tâm hồn thơ ngây kia đang  làm quen với việc sát sinh .

                   Tôi hỏi Ất:

                   - Bao nhiêu mâm mà giết nhiều trâu bò gà lợn thế?

                   Ất  chùi những giọt máu  vừa bắn lên mặt , nói :

                 - Hơn hai  trăm   ông ạ!

                   Quê tôi thường làm cỗ năm người một mâm.  Hai  trăm mâm nghĩa là  một  ngàn thực khách.  Đừng  tưởng chỉ  các đại gia ở thành phố mới  tổ chức đám cưới linh đình.  Một anh bí thư đảng ủy một xã nghèo như xã tôi cũng chơi ngông không kém.

               Từ bờ kinh tôi đi ngang qua nhà Thìn.  Từ  cổng  đến  sân   rực rỡ một màu  đèn lồng đỏ.   Ở  Cao Bằng, Lạng Sơn, Hải Phòng tôi đã nhìn thấy những dãy phố treo  đèn lồng  Trung quốc , giờ  thấy  thứ  đèn lồng đỏ rực  ấy trong một đám cưới quê nhà.  Văn hóa Tàu đã  từ  trên màn hình TV tỏa  ra cuộc sống đời thường, lấn át văn hóa Việt mất rồi. 

                 Thìn  đang chỉ huy  treo đèn lồng, nhìn thấy tôi  giơ tay vẫy . Rồi  nó  khệnh khạng  đi  ra bắt tay  tôi,  cười phấn khởi: 

                 - Biết chú về chiều qua, định chốc nữa sang mời chú dự đám cưới cháu Tự.  

                 Tôi nói:

                 - Đám cưới to quá nhỉ?

                 Khuôn mặt Thìn  nở căng, bóng nhẫy không dấu niềm kiêu hãnh:

                - Chả dấu gì chú. Năm ngoái cháu bị kỷ luật , có đứa khinh,tưởng phen này cháu gục.  Chúng nó nhầm. Cháu vừa nhận chức phó phòng trên huyện, tương lai trưởng phòng, nay  nhân dịp đám cưới thằng  Tự, cháu  rửa   mặt!

                 Tôi bỗng nhớ mấy năm trước, một phó chủ tịch bị kỷ luật vỉ tham ô gần chục triệu. Anh này suốt ngày đóng cửa ở trong nhà ,bất đắc dĩ phải ra đường thì đội nón, trùm khăn kín mít. Ngày ấy người cán bộ, đảng viên còn biết xấu hổ,bây giờ thì không. Bí thư đảng ủy Thìn tham nhũng,bị kỷ luật, chẳng những không xấu hổ mà còn bày tiệc cưới linh đình để rửa mặt.

                   Khoảng mười  giờ đường thôn  đông nghịt. Người trong xã, trong huyện cả trên tỉnh về dự đám cưới nườm nượp.  Những  chiếc xe hơi biển trắng, biển xanh đỗ một dãy dài.

                 Thìn  mặc Compe đen, thắt cà vạt đỏ chót , khuôn mặt nở căng  tươi như hoa  khoe  với tôi:

               - Đồng chí bí thư và  chủ tịch huyện  cũng về dự đám cưới cháu Tự.

               Cỗ bày từ  nhà ra sân ra vườn . Những mâm cỗ đầy tú hụ , mỡ màng như mặt chủ nhân và các vị chức sắc. Tiếng cười, tiếng chúc tụng lẫn trong tiếng loa thùng váng động một vùng quê. Lão người Tàu,chủ nhà máy thép phế thải thị trấn, một khu công nghiệp gây ô nhiễm môi trường nhất tỉnh, nhảy lên sân khấu hát bài “ Hảo hán ca” trong phim Thủy Hử. Hắn đội chiếc mũ đỏ chót như chiếc đèn lồng, vung tay,đạp chân , phùng mang trợn mắt hát:

                          “ Dà hé xiang dông líu wã.

                          Tiãn shàng de xing căn bẽi dôu wã

                          Hẽi hẽi hẽi hẽi căn bèi dôu wã

                          Shẽng si zhĩ jião yĩ wãn jiũ wã...”

                          (Nước lớn cuồn cuộn chày về Đông

                          Đỉnh đầu sao sáng rạng Bắc đẩu

                          Hò dô rạng Bắc đẩu

                          Chén rượu thề xin nguyện giao...”

             Tôi nhìn thấy đại tá cựu chiến binh Vũ Thân. Anh nháy mắt vẫy tay tôi đến góc vườn , nói nhỏ: “ Toàn bộ đèn lồng là của tay giám đốc ba Tàu kia mang từ Trung quốc sang tặng . Chỉ còn thiếu cô dâu chú rể “nhất bái thiên địa tam bái phu thê”  nữa là ra đám cưới Tàu!”

             Thân  hỏi tôi:

              - Ông có muốn đi xem lăng mộ tướng Phạm Qúy Ngọ không? Hôm nay 49 ngày ,  nghe nói cúng linh đình lắm .

              - Thì đi! Tôi dáp và bỏ dở bữa tiệc cưới lên xe đi Đông Hưng.

              Trên đường  sang  quê tướng Ngọ,chúng tôi ghé vào đền Đồng Bằng. Đây là  nơi thờ Đức vua cha Bát Hải Động Đình , người có công  xây dựng giang sơn xã tắc buổi sơ khai.  Đền có sắc phong “ Tam kỳ linh ứng  vĩnh công đại vương thượng đẳng thần” vào đời Hùng Vương thứ 18. Đền cũng là nơi thờ Hưng Đạo Vương Trần Quốc Tuấn cùng các danh tướng Hoàng thân quốc thích nhà Trần  3 lần đại thắng quân Nguyên Mông...

                Ngày xưa hàng năm đền Đồng Bằng khai hội vào 20-8 âm lịch. Lễ hội  tổ chức 8 ngày. Phần lễ rất trang nghiêm, mọi người  thành kính dâng hương tế bái các vị  công thần hiển Thánh,  xem  diễn lại tích  cha ông đánh giặc. Phần hội có những trò chơi như  bơi trải,vật,kéo có ,hát văn mang đậm tính dân gian.

                Nay đình Đồng Bằng là nơi kinh doanh hái ra tiền. Ngoài sân  một dãy bàn viết sớ thuê , trong nhà một dãy bàn xem bói, và  bốn, năm cửa  lên đồng. Tháng 30 ngày không  vắng bóng đồng cô ,đồng cậu  ngày nào . Các đồng cô,đồng cậu  từ Hà Nội, Quảng Ninh, Hải Phòng đổ về lên đồng . Mỗi giá đồng chi phí ít nhất cũng 10 triệu,vậy mà có cô, có cậu thăng liên tục  36 giá . Ban quản lý đình thẳng tay chặt chém,  bán chỗ  ngồi viết sớ,coi bói, bán chỗ lên đồng và bãi giữ xe  mỗi năm hàng chục tỷ đồng.

                Cách đền Đồng Bằng không xa là làng Hoành Tự , xã Đông Cường, huyện Đông Quan, Thái Bình, quê của thượng tướng Phạm Qúy Ngọ. Ông từng làm trưởng công an huyện Quỳnh Phụ, Giám đốc công an tỉnh Thái Bình , và Thứ trưởng Bộ công an. Tại phiên tòa xét xử vụ án tổ chức cho người trốn ra nước ngoài do Dương Tự Trọng cầm đầu, Dương Chí Dũng với tư cách nhân chứng đã khai trước tòa rằng “ông anh” Phạm Qúy Ngọ chính là người  đã mật  báo cho Dương Chí Dũng biết quyết định của Thủ tướng chính phủ bắt giam Dương Chí Dũng và khuyên “chú hãy tạm lánh đi”.  Dương Chí Dũng khai đã  hối lộ Phạm Qúy Ngọ 510.000 đô la,và đưa giúp đại gia Trương Mỹ Lan 1.000.000 đô la.

               Ngay tại phiên tòa đó ,chủ tọa đã quyết định khởi tố vụ án “ Làm lộ bí mật nhà nước”.  Ngày 17-2-2014 , phó ban nội chính trung ương cho báo chí biết có ý kiến đề nghị đình chỉ công tác thượng tướng Phạm Qúy Ngọ để điều tra , nhưng ngày 18-2-2014,  ông đã đột ngột từ trần vì ung thư gan , mặc dù mấy năm trước đã được thay một lá gan khỏe mạnh. Theo tiêu chuẩn ông Phạm Qúy Ngọ được an táng tại Nghĩa trang Mai dịch ,Hà Nội nhưng  không hiểu sao lại đưa về quê an táng.

                Khu lăng mộ tướng Phạm Qúy Ngọ ở cạnh con đường làng Đông Tự, cách đình làng  200 mét,  diện tích khoảng một mẫu Bắc bộ , mới xây xong ba mặt tường cao, một cái  hồ bán nguyệt và hai quả đồi.  Mộ Phạm Qúy Ngọ vẫn che tôn, chưa xây lăng.

               Đến lúc xế chiều, trời rả rích mưa, chúng tôi thấy 8 chiếc xe ô tô biển xanh trước lăng. Dân làng  bảo : “ Xe chở người từ Hà Nội về cúng 49 ngày tướng Ngọ đấy”!

               Không lâu nữa nơi đây sẽ hoàn tất lăng mộ cho có vẻ bề thế, tráng lệ!.

               Một bí thư đảng ủy tham nhũng bị kỷ luật tổ chức đám cưới linh đình cho con để rửa mặt.

               Một ngôi đình thờ các vị anh hùng dân tộc biến thành điểm kinh doanh.

               Một viên  tướng  chết đột ngột mang theo  nghi án làm lộ bí mật nhà nước và nhận hối lộ hàng triệu đô la, được tổ chức lễ tang trọng và đưa về quê xây lăng mộ trên diện tích hàng ngàn mét vuông đất. 

              Ôi những mảnh đời trắng đen cứ phơ bày ra một cách trắng trơn, phũ phàng. Phải chăng đó là câu trả lời vì sao đạo đức quê tôi xuống cấp đến mức như bây giờ.

        M T

* (Tác giả gửi đến BVB)

--------------