* PHAN SƠN
Con người ngày nay thật khổ. Sáng mở mắt dậy, lướt qua thông tin trên các mặt báo là đối mặt với đủ thứ nguy cơ như ngộ độc do ăn uống, tử vong sau chích ngừa, thương tật vì giao thông...
Chưa
kịp tiếp xúc với nguy cơ đã có nguy cơ đổ bệnh do thông tin đem lại.Con người ngày nay thật khổ. Sáng mở mắt dậy, lướt qua thông tin trên các mặt báo là đối mặt với đủ thứ nguy cơ như ngộ độc do ăn uống, tử vong sau chích ngừa, thương tật vì giao thông...
Con
số và nguy cơ
Nhằm
kêu gọi người dân đi tầm soát ung thư đại tràng, trung tâm ung thư Memorial
Sloan-Kettering, Mỹ đăng một thông báo trên New York Times về tác hại của ung
thư đại tràng kèm con số 150.000 người Mỹ mắc mỗi năm.
Thật
kinh hoàng! Nhưng nếu biết dân số Mỹ là 300 triệu thì tỷ lệ mắc này chỉ là
5/10.000. Như thế, mỗi người Mỹ chỉ có 0,0005 nguy cơ ung thư đại tràng, thua
xa so bệnh tim mạch 0,0033 (1 triệu người Mỹ mắc mỗi năm). Vậy trước nhất nên
kêu gọi đi tầm soát bệnh tim mạch!
Các
nhà nghiên cứu thấy rằng nhận thức về sợ hãi của con người rất phức tạp và bị
tác động bởi nhiều yếu tố. Chẳng hạn con người thường đánh giá nguy cơ qua tính
đột ngột của biến cố hơn là tính thường quy.
Một
trẻ tử vong sau chích vắcxin (dù chưa xác định chính xác do vắcxin) vẫn khiến
các phụ huynh lo lắng cực độ, nhưng họ không biết rằng mỗi ngày ở Việt Nam
Những
nguy cơ do hành vi của mình tạo ra, dù hậu quả nhiều hơn, vẫn không làm con
người sợ hãi bằng nguy cơ đến từ bên ngoài. Ung thư não do xài điện thoại di
động chưa có gì rõ ràng, thế nhưng khi nghe chuyện không ít người hốt hoảng.
Trớ trêu thay, trong số họ có người hút thuốc, uống rượu, họ không từ bỏ những
nguy cơ này dù y học xác nhận chắc chắn chúng có thể dẫn đến bệnh tật, tử vong!
Truyền
thông có lỗi
Trong
cuốn Báo chí y tế: Phơi bày sự thật, hư cấu, lừa gạt (Medical journalism:
Exposing fact, fiction, fraud), bác sĩ Ragnar Levi cho rằng nhận thức nguy cơ
của con người thường bị tác động bởi giới truyền thông, thế nhưng giới này lại
chưa hiểu thấu đáo về nguy cơ. Ông nói: “Nguy cơ làm con người tử vong và bệnh
tật nhiều nhất lại thường được báo chí đánh giá thấp hơn những nguy cơ gây ra
sự cố thê thảm”.
Năm
2008, thông tin ba trẻ tử vong và 30 trẻ nhập viện do dùng sữa nhiễm melamine ở
Trung Quốc khiến báo chí Việt Nam
Ai
biết được rằng cũng trong năm đó cả nước có 4,1 triệu nam giới và 2,7 triệu nữ
giới tử vong sớm do gánh nặng bệnh tật, trong đó 24% do bệnh tim mạch, 21% do
bệnh ung thư, 17% do chấn thương không chủ định (nguồn: Gánh nặng bệnh tật và
chấn thương ở Việt Nam 2008, NXB Y học Hà Nội 2011).
Thông
tin trẻ tử vong sau tiêm vắcxin cũng là một bài học khác của truyền thông.
Trong hàng chục ca trẻ em có vấn đề sau chích ngừa trong hai năm qua, ít có ca
nào được xác định có liên quan trực tiếp với vắcxin, nhưng cách thông tin của
báo chí lại ít nhiều làm các bậc phụ huynh hoang mang, không cho trẻ đi chích
ngừa, dẫn đến dịch sởi bùng phát như hiện nay.
Bình
luận chuyện này, TS Nguyễn Đức An, giảng viên cao cấp ngành báo chí trường
Truyền thông, đại học Bournemouth (Anh), cho rằng báo chí đã thông tin theo
hướng định kiến với vắcxin. Ông nói: “Mặc dù bài báo nào cũng có phát biểu của
nhà khoa học này hay quan chức kia, nhưng cuối cùng mọi bài báo đều giả định
rằng vắcxin là thủ phạm. Là một nhà báo, anh phải điều tra, xác minh sự thật
chứ không thể đặt niềm tin cá nhân của mình lên trên sự thật. Trẻ tử vong sau
tiêm vắcxin có thể do những nguyên nhân khác ngoài vắcxin như sốc phản vệ, bệnh
lý có sẵn, quy trình sai của nhân viên y tế và thậm chí không rõ nguyên nhân”.
Phan
Sơn
Chú
thích ảnh: Tiêu huỷ sữa nhiễm melamine tại Trung Quốc năm 2008. (Ảnh: TL)
TS
Nguyễn Đức An: “Giới truyền thông cần hiểu đúng về nguy cơ”
“Thông
tin nguy cơ sức khoẻ dồn dập hoặc thiếu chính xác trên báo chí sẽ dẫn đến hai
phản ứng trên công chúng: hoặc người dân tẩy chay các sản phẩm mà báo chí quy
trách nhiệm (không chích vắcxin) rồi dẫn đến hậu quả tai hại (bùng phát dịch
sởi), hoặc người dân tê liệt cảm xúc, tỏ thái độ bất cần (“bây giờ ăn cái gì
cũng độc, thôi thì cứ ăn đại cho xong, sống chết có số!”). Tôi không nghĩ mọi
tờ báo ở Việt Nam cố tình giật gân, thê thảm hoá vấn đề để câu bạn đọc, nhưng
vấn đề chính hiện nay là dường như họ chưa hiểu biết đầy đủ về nguy cơ. Nếu
hiếu biết đủ, họ sẽ bớt thông tin dựa trên định kiến và giả định, từ đó cung
cấp cho người đọc thông tin chính xác hơn”
P.S
-------------------
-------------------
Chứng tỏ VN vẫn là thiên đường, có ai sao đâu, vẫn sống nhe răng....
Trả lờiXóathông tin "nguy cơ" của bọn đang dãy chết đ.éo đáng tin cậy vì....không được định hướng..
"...cũng trong năm đó cả nước có 4,1 triệu nam giới và 2,7 triệu nữ giới tử vong sớm do gánh nặng bệnh tật..." Xem lại con số có bị sai không ? Một năm mà chết nhiều rứa thì DS Việt Nam mần răng mà tăng đều đều được?
Trả lờiXóa