CON LẬT ĐẬT PUTIN VÀ MẮT XÍCH YANUKOVICH

                   * MINH DIỆN

Nga có ba sản phẩm đặc trưng: Matrioska, Con lật đật và rượu Vodka. Matrioska còn gọi là con mắn đẻ, đó là những búp bê rỗng ruột lồng vào nhau, khi xếp lại chỉ thấy một con, mở ra thấy con thứ hai, trong bụng con thứ hai có con thứ ba và nếu mở tiếp thì "đẻ ra" thêm vài con lít nhít. Rượu Vodka trong suốt là “tâm hồn Nga”, còn Con lật đật Nhevaliaska cứ nghiêng ngả như say rượu, ngã rồi lại tự đứng dậy.

Ngày xưa  loại rượu Vodka nổi tiếng in hình Chopin, ngày nay Vodka mang tên Tổng thống Nga Putin đã được nhận giải thưởng sản phẩm Nga.  Con lật đật ngày xưa  là một anh chàng Cô dắc vểnh  râu trê vui nhộn, nay có Con lật đật Putin, còn Matrioska ngày trước gồm những phụ nữ Nga xinh đẹp, nay là một bộ sưu tập chính khách Nga từ cổ chí kim: Ngoài cùng là Medvedev mở ra thấy Putin, bụng Putin có Elxin, bụng Elxin có Gorbachev, rồi Brezhnev, Stalin, Lenin, cuối cùng là Sa hoàng nhỏ xíu.

           Putin quả có óc hài hước khi lấy tên mình làm rượu Putinka.  Phải chăng ông tưởng nhớ  người đã tạo nên sự nghiệp cho mình, một thần lưu linh luôn ướt đẫm  “tâm hồn Nga”: Boris Elxin.

Người ta bảo Boris  Elxin  suốt đời say bét nhè, ngay cả khi tiếp nguyên thủ quốc gia và nhà báo cũng ngắc ngư, nhưng  đã có ba lần ông ta cực kỳ tỉnh táo, đó  là khi ra khỏi Đảng cộng sản Liên Xô,  khi dang tay trước xe tăng ngăn quân đảo chính  và  khi từ chức để tiến cử người kế nhiệm lãnh đạo nước Nga.

Tổng thống bị phế truất Viktor Yanukovych 

Vào đúng đêm giao thừa 31-12-1999, trước giờ phút nhân loại đón thế kỷ 21, Elxin  đã trân trọng tuyên bố: “Tôi đã suy nghĩ và trăn trở rất lâu trước quyết định này. Hôm nay, ngày cuối cùng của thế kỷ, tôi xin từ chức. Thay thế tôi sẽ là một thế hệ mới,  những con người có khả năng làm nhiều hơn và tốt hơn. Theo Hiến pháp, khi ra đi, tôi đã ký sắc lệnh chuyển giao quyền Tổng thống Nga cho Thủ tướng Chính phủ Vladimir Vladimir rovich Putin. Tôi luôn luôn tin tưởng vào sự thông thái tuyệt vời của nhân dân Nga”

Elxin đã lựa chọn người kế nhiệm theo triết lý của người Nga, chân lý nằm ở đáy chai rượu. Và người Nga nghiện ngập đã hân hoan chào đón vị Tổng thống 48 tuổi trẻ trung, có cái trán vát bướng bỉnh, thông minh, có cặp mắt sâu lạnh lùng của nhả tình báo, có cơ bắp  rắn chắc của võ sỹ judo đai đen dễ dàng  quật ngã mọi  đối thủ, có tài phóng mô tô lao như  tên bắn trên đường đua, lái tàu ngầm lặn xuống biển hoặc lái máy bay tiêm kích vọt lên trời.

           Putin  không làm người Nga thất vọng. Ông đã thổi vào nước Nga sụp đổ  thời hậu cộng sản bị Yeltsin làm nát bét sau 8 năm cầm quyền  bầu không  khí  trẻ trung ,với  hệ thống quyền lực thống nhất  theo chiều dọc, với sức mạnh của  kinh tế thị trường.  Khác hẳn Enxin, sau   8 năm  cầm quyền của Putin,  nền kinh tế Nga tăng trưởng gấp 6 lần,  nước Nga đã có thể hoài niêm về một siêu cường thời Xô Viết.  Putin nổi lên  như một ngôi sao chính trị đầy bí hiểm, được nhân dân Nga sùng bái.

Đa số người  Nga cảm thấy  hai nhiệm kỳ Tổng thống của Putin  trôi đi quá nhanh , tỏ ra luyến tiếc  khi  ông  rời điện  Cremli khi mới bước vào tuổi 56  đầy sinh lực.

          Putin sẽ mãi để lại trong lòng người Nga sự  quý mến,  nếu  ông làm  như  Nelson Mandella  , Tổng thống Nam Phi, quyết từ bỏ quyền lực ở đỉnh cao uy tín. Nhưng dường  như bản chất của  một người từng là  đảng viên cộng sản  suốt đời phục vụ nhân dân đã níu  Putin lại. Ông vận dụng  Hiến pháp Nga , dùng  Medvedev  lấp vào khoảng  lặng 4 năm  để quay lại làm chủ điện Cremli.  Trái banh quyền lực hai người chuyền qua lại  cho nhau : Tổng thống Medvedev - Thủ tướng Putin -Tổng thống Putin- Thủ tướng  Medvedev .  Cánh sản xuất Matrioska  thật hài hước khi  thiết kế con búp bê Putin chứa trong bụng  con  búp bê Medvedev , rồi trong bụng Medvedev lại chứa Putin .  Họ còn  vẽ   chú chó  Conie (của Putin) và chú mèo Dorifei (của Medvedev)  gặm chung miếng Bit tết  để nói về sự khăng khít giữa Putin và  Medvedev trong trò chơi quyền lực .

Năm 2012,  ở  tuổi 60 , Putin bắt đầu  nhiệm kỳ Tổng thống thứ 3, tuy cơ bắp  còn rắn chắc , thể lực xung mãn đủ sức cặp   với nữ vô địch thể dục nghệ thuật Olympic  Alina Kavaevna , nhưng  trí tuệ có vẻ  đã suy giảm.  Putin không  tạo  được nguồn   đầu tư vào  các lĩnh vực  có thể  đưa nền kinh tế bớt phụ thuộc vào xuất khẩu năng lượng , giảm bớt  sự cạn kiệt nguồn  tài nguyên  đất nước và hạn chế   những rủi ro  khi  giá dầu thô lên xuống thất thường trên thị trường  thế giới.  Tháng 5-2012 ,  khi bước vào điện Cremli, Putin hứa năm 2013 kinh tế Nga tăng trưởng 5%,  nhưng thực tế chỉ đạt 1,2%,  hứa tinh giảm biên chế , chống tham  nhũng, nhưng  bộ  máy hành chính vẫn  cồng kềnh , các nhóm lợi ích hoành hành, tham nhũng tràn lan.  Sự tín nhiệm dành cho Putin trong 2 nhiệm kỳ đầu Tổng thống  là  71%,  nay  tụt xuống  41%.  Người dân Nga nói nhiều về một Putin tham quyền cố vị  hơn một Putin   xông xáo  cần mẫn trước kia.

Ngọn đuốc Mohamed  Bouazizi  châm ngòi cho những  cuộc nổi dậy của phong trào chống tham nhũng, đói nghèo, bất công ,vi phạm nhân quyền,  đòi tự do dân chủ từ  Tunisia  lan  sang Lybi, Aicập , Yemen, Algeria, Mauritania, Ảrập Saudi, Oman, Sudan , Serya,  lật  nhào những kẻ độc tài chuyên chế như Ben Ali, Mubarac, Gadafi ,  tạo  ra  sự chuyển biến mới trong cục diện thế giới.  Lo ngại trước làn sóng   “Mùa Xuân Arập” ,  Putin   quay ngược  lại lối mòn của các lãnh tụ cộng sản cũ, bảo thủ, độc tài , đối đầu  với  Mỹ và Liên minh châu Âu , xích gần  Trung quốc .

Putin   tham vọng xây dựng Liên minh Âu-Á  lấy lại không gian liên kết thời Liên Xô.  Đó chính là “ Ước mơ Nga” mà Putin  muốn thể hiện  ở Thế vận hội mùa Đông Sochi.

          Ông ta  đã  hào phóng ném vào đây 51 tỷ đô la để quảng bá  hình ảnh Nga, sức mạnh Nga , nhưng lại quá bủn sỉn  khi chứa chấp   Edward Snowder , một nhân viên tình báo  nhãi nhép  của CIA ,  gây bất bình với Mỹ  và hậu quả là  Tổng thống Obama và  Thủ tướng Anh  không tới dự  lễ khai mạc Thế vận hội Sochi. Đáng buồn hơn , trong đêm khai mạc hoành tráng đó ,   một trong  5 vòng tròn biểu tượng sức mạnh  Thế vận hội   không  phát sáng .  Người ta cho đó là điềm gở đối với Putin  và nước Nga. Có lẽ đúng. Vì  giữa những ngày  Sochi  đang say xưa  tranh tài thể thao,  thì  cuộc nổi dậy tại  Cộng hòa Ucraina bùng phát, hàng ngàn người  chiếm quảng trường Độc Lập trung tâm thủ đô Kiev, rồi  tràn vào các cơ quan chính phủ,   dồn Tổng thống Yanukovich  đến sát chân tường.   Putin như một con lật đật , vội vàng  rời Sochi về Moscow  trước tình huống Ucraina có khả năng bị cắt rời khỏi mắt xích Âu-Á.

Ukraina phía Đông giáp Nga , phía Bắc giáp Belarus, phía Tây giáp  Balan, Slovakia, Hungaria , phía Tây Nam gáp Romani, Moldova ,  Biển Đen và biển Azov. Từ thế kỷ thứ 9 sau công nguyên, Ukraina đã nằm ở  trung tâm của nền văn minh Slav với quốc gia  Kiev hùng mạnh.  Thế kỷ 12 ,  Kiev cũng như các nước Đông Âu khác bị Thành Cát Tư Hãn đánh bại , trở thành nô lệ của Mông Cổ suốt nhiều thế kỷ.  Khi Mông Cổ suy tàn Ukraina bị xâu xé bởi nhiều thế lực khác nhau , cho đến thế kỷ 19 thì bị  Đế quốc Nga thống trị.

            Năm 1922,  Ukraina  là thành viên  sáng lập Liên bang Xô Viết, trở thành một nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa trong Liên Xô. Năm 1991, Liên Xô sụp đổ , Ukraina tuyên bố độc lập.

Thời Xô Viết , Ukraina là nền kinh tế lớn thứ  hai  Liên Xô,và  là  kho vũ  khí hạt nhân lớn thú 3 thế giới ,  có lực lượng quân đội 780.000 người , trang bị  hiện đại.  Sau khi tuyên bố độc lập , Ukraina đã  trả lại kho vũ khí nguyên tử cho Nga và giảm lực lượng quân sự xuống còn 300.000  người.

Ukraina tuyên bố trung lập , phát triển kinh tế thị trường, nhưng việc  đoạn tuyệt với nền  kinh tế kế hoạch  vô cùng chật vật nên suốt những năm  90 thế kỷ trước rơi vào hoàn cảnh tự  cấp, tự túc  đời sống  nhân dân  vô cùng khó khăn,  người ta ví mỗi ngày qua đi là một cuộc chiến đấu để sinh tồn.  Nhờ khoản vay ưu đãi 16 tỷ đô la  của IMF, từ năm 2000  nền kinh tế Ukraina bắt đầu hồi phục , đến năm 2007 tổng thu nhập quốc dân đã đạt 359,9 tỷ đô la , GDP bình quân đầu người đã lên 7.800 đô la, tuy nhiên so với Đông Âu , Ukraina vẫn thuộc nước nghèo.

Sau  cuộc “Cách mạng cam” 2004-2005 ,  người dân Ukraina  đặt kỳ vọng vào một chính thể với khát vọng xây dựng một nước Ukraina mới độc lập , dân chủ, thịnh vượng.  Tuy nhiên họ đã sớm  thất vọng vì Tổng thống Yushchenko và Thủ tướng Yulia Tymoshenko  không thực hiện  những gì đã hứa, nền kinh tế không được cải thiện, tham nhũng không được kiềm chế, nạn thất nghiệp và tỷ lệ đói nghèo gia tăng.  Ông Yushchenko và bà Yulia Tymoshenko  từng được coi là “Song kiếm hợp bích”  giành thắng lợi trong cuộc “cách mạng cam” lật đổ Tổng thống Yanukovich  bỗng   trở mặt  nhau ,  xung đột gay gắt, kết quả Yushchenko chỉ dành được vẻn vẹn 5% số phiếu bầu trong  lần  tái ứng cử năm 2010,   mở đường cho  cựu Tổng thống Yanukovich quay lại ghế Tổng thống Ukraina.   Tất nhiên  chẳng  ai ngây thơ tin rằng sự thất bại của đôi  “Song kiếm hợp bích” thân phương Tây Yushchenko - Tymoshenko  và sự quay lại của  Yanukovich  không có bàn tay Putin.

               Vây Victor Yanukovich là người thế nảo và quan hệ với Putin ra sao?

             Theo phân tích  của Dmitri Trenin , giám đốc Trung tâm Carnegic Moscow ,thì:  “Ông ta (tức Yanukovich)   không trung thực, có lối sống xa hoa và là một kẻ cơ hội.  Ông ta chưa bao giờ là người của Nga cả, ngược lại là một đối tác không đáng tin cậy, đã từng chơi xấu Nga nhiều lần.   Mục tiêu duy nhất cùa Yanukovich là duy trì quyền lực  để bảo  vệ sự giàu có của gia đình”.   Còn cựu quan chức tình báo  CIA , Eugene Rumer thì nhận xét : “ Yanukovich đâm bị thóc , chọc bị gạo, kích động Putin chống Châu Âu và Mỹ”

           Người ta cho rằng thực lòng Putin chẳng ưa gì Yanukovich , nhưng  Putin  o bế Yanukovich vì  quyền lợi của  Nga ở Ukraina.

Địa thế, quy  dân số và  đặc thù nền kinh tế đã  khiến  Ukraina trở thành tài sản vô giá trong  Liên minh Âu-Á mà Putin muốn xây dựng trong không gian hậu Liên Xô.  Ngành công  nghiệp   chế tạo máy bay, xe tăng, tàu chiến  của Nga do các doanh nghiệp quốc phòng   Ucraina liên kết với Nga sản xuất.  Hạm đội Biển Đen của Nga đang thuê căn cứ ở Sevastopol  trên bán đảo Crimea , nơi có 2 triệu người gốc Nga, chiếm vị trí chiến lược vùng Ban Căng và đường  vận chuyển khí đốt của Nga sang Châu Âu đi qua lãnh thổ Ukraina .   Putin  không thể  để Ucraina tách khỏi Nga , càng  không   muốn NATO và Mỹ có căn cứ quân sự ở nước láng giềng sát nách mình.

              Victor Yanukovich  bắt  đúng  thóp  Putin .  Cái nháy mắt  ranh mãnh  của ông ta với  Putin  tại  lễ khai mạc Thế vận hội mùa Đông  Sochi  đã nói lên điều đó.  Tiến sỹ Simon Saradzhyan , ở trường Đại học Harvart  nhận xét : “ Yanukovich  bắt Putin làm con tin.  Ông ta cứ  nhấp nhổm chạy sang liên minh Châu Âu để buộc Nga phải thực hiện cam kết cung cấp cho Ukraina 15 tỷ đô la. Thực ra  hợp tác kinh tế , chính trị mà liên minh Châu  Âu mời chào Ukraina  quá xa vời để giải quyết vấn đề tài chính của Ukraina . Châu Âu và  Mỹ không  sẵn sàng  vét cạn túi như Cremli”

...  Putin đã thất bại cay đắng khi sử đụng con bài Yanukovich.

Sau những ngày  tỏ ra dao động giữa Nga và Liên minh Châu Âu, vì quyền lợi riêng, Yanukovich đã phản bội Nga  kí vào văn bản thỏa thuận ngừng bắn với phe đối lập . Nhưng điều mà Yanukovich  không  ngờ  là bằng  hành động ấy ông ta cũng không thể cứu được  chính bản thân mình , bởi  vì người dân Ucraina không thể tha thứ cho một kẻ độc tài,  tham lam vô độ ,  có lối sống xa hoa và đã ra lệnh cho cảnh sát bắn vào dân như Yanukovich.

              Yanukovich đã  tháo chạy  trong  đêm ,và may mắn  thoát sang Nga,  bỏ lại khu dinh thự  ngoại ô Kiev rộng 14 hec-ta có rừng cây, sông, hồ, sân Golf , bãi đáp máy bay với  tòa  lâu đài  lộng lẫy , vòi nước và bồn tắm bằng  vàng  ròng.  Người dân  khi tiếp quản  còn nhặt được  tờ ngân phiếu 12 triệu đô la tiền hối lộ  trôi trên  sông trong  mớ giấy tờ Yanukovich chưa kịp đốt.

Tân thủ tướng Yatseniut  đã nói trước Quốc hội Ucraina : “ Tôi muốn thông báo với mọi người rằng ngân khố quốc gia  đã bị cướp và trống rỗng.  Yanukovich đã vét sạch cả các khoản vay của nước ngoài trị gía  37 tỷ đô la , và trong 3 năm cầm quyền đã đưa ra khỏi đất nước 70 tỷ đôla”

Ngày 1-3 Thượng viện Nga đã quyết định đưa quân vào Ucaraina theo đề nghị của Tổng thống Putin.  Cả thế giới đang hồi hộp theo dõi  những  sự kiện đã, đang và sẽ diễn ra ở   Ucraina và hai người được nhắc đến nhiều nhất   là Putin và Yanukovich. Người ta bảo “Con lật đật” Putin ngã rồi tự đứng dậy được , còn “ cái mắt xích” Yanukovich  sẽ bị chặt đứt.

Xin cầu nguyện cho nhân dân Ucraina hạnh phúc và Thủ đô Kiev  nơi tôi đã từng đến mãi thanh bình và tươi  đẹp.

M D

-----------------

+  Bài liên quan:

Viktor Yanukovich: Ukraine Enigma At Centre Of EU-Russia Contest

KIEV, Ukraine -- As Ukraine confronts what has been cast as a “civilisational” choice between closer ties with the EU or Russia, the biggest question mark remains the country’s enigmatic president, Viktor Yanukovich, whose manoeuvring between east and west has confounded both sides.

Political rivalry: President Viktor Yanukovich has been criticised by the west for the jailing of Yulia Tymoshenko.

At an EU summit in Lithuania next week, Mr Yanukovich will have the opportunity to seal a far-reaching association and trade pact that would open the path to much closer co-operation with Europe.

It includes access to the world’s biggest single market and the prospect of massive investment – not to mention a definitive break from Moscow’s centuries-old influence over the country.

But as EU foreign ministers meet in Brussels today, many are fretting about why – after months of intensive negotiations – Ukraine has still failed to satisfy the final conditions for signing the deal.

Chief among them is freeing Yulia Tymoshenko, the former premier and Yanukovich foe jailed in 2011 in what the EU has called a “selective prosecution”.

“Everything is in the hands of President Yanukovich,” Carl Bildt, the Swedish foreign minister, said on Monday.

“I think we have a policy; I’m not sure whether he has a policy.”

Chancellor Angela Merkel of Germany said that the association agreement with Ukraine remained uncertain.

She told the German parliament on Monday:

“We still can’t predict whether Ukraine is willing to implement the conditions for a signing.”

She did not refer to the Tymoshenko case directly but called on Kiev to take “credible steps” to end “selective justice”.

Mr Yanukovich is a former mechanic and municipal bureaucrat from gritty, industrial Donetsk who served prison time in his youth for theft and assault before entering politics.

Many who have dealt with him in the west still view him as Soviet in his style and outlook.

Recent suggestions by his government that the International Monetary Fund step in and provide assistance if he agrees to sign the EU pact has struck many, including top officials at the IMF, as Soviet-style brinkmanship that showed a lack of understanding of how negotiations with such western-founded institutions normally progress.

“There is no movement on their side,” said one person involved in talks with Kiev.

People who have studied Mr Yanukovich say it is important to avoid misconceptions.

While he was routinely called “pro-Russian” before becoming president, for example, Mr Yanukovich has been anything but.

His first foreign trip after winning a narrow election victory over Ms Tymoshenko in 2010 was not to the Kremlin but the Berlaymont, the headquarters of the European Commission.

He has a testy relationship with Vladimir Putin and has resisted intense pressure to join a Russian-led customs union with other ex-Soviet states, due to become a “Eurasian Economic Union” by 2015.

At the same time, despite the Ukrainian leadership’s proclaimed commitment to European integration, people who know him suggest Mr Yanukovich’s overriding goal is not westernising his country.

It is ensuring that he, his circle and his business backers in Ukraine’s highly oligarchic system survive 2015 presidential elections and stay in power as long as possible.

James Sherr, a Russia and Ukraine scholar at London’s Chatham House think-tank, believes Mr Yanukovich would instinctively prefer an EU agreement.

Despite the reforms demanded by Brussels, he suggests Ukraine’s president paradoxically feels allying with the west is better for him and his entourages.

“[Ukraine’s leaders] think they can play the EU game by rewriting laws, by mimicry and manipulation, and making certain changes that are in their interests, but not touching the rest of [the system],” he says.

“But they feel that integrating with Russia is something else. It’s about Russian domination.”

A major complication, however, is EU insistence that Ms Tymoshenko must be freed and pardoned.

Ms Tymoshenko is Mr Yanukovich’s nemesis, as co-leader of the Orange Revolution that thwarted his 2004 presidential bid.

If allowed to re-enter politics, Ms Tymoshenko could be a powerful challenger in 2015.

Mr Yanukovich must also worry that, if he lost, he himself could be jailed.

“Yanukovich fears Tymoshenko as one of the key managers that could organise a humiliating defeat for him in 2015, much like in the Orange Revolution. He is very much today being driven by his fears, seeking options that can guarantee his re-election,” says Serhiy Taran, director of the International Democracy Institute in Kiev.

Yet in Mr Yanukovich’s calculations, even the Tymoshenko issue may not be decisive.

Instead, with Ukraine in recession and facing potential balance-of-payment problems, Mr Yanukovich may be weighing up the short-term economic impact of agreements with the EU or Russia – and manoeuvring to get both to improve their offers.

Russian bans in recent months on Ukrainian products ranging from chocolates to steel, and beefed-up customs controls on the border, have given Kiev a much starker understanding of the potential costs, in lost Russian trade, of an EU deal.

That could lead to a popular backlash, even though opinion polling shows half of Ukrainians currently favour an EU agreement.

“Russia is closing the door to many of our products. Ukraine will [also] be flooded with higher-quality, more competitive EU goods,” says Kosts Bondarenko, a Yanukovich adviser.

“The roughly $1bn that EU leaders are offering covers only a small part of Ukraine’s needs.”

Mr Yanukovich held two closed-door meetings with Mr Putin on consecutive weekends.

The Kiev rumour mill suggests Russia’s president delivered dire warnings of the consequences of EU integration, and offered lower Russian gas prices and multibillion-dollar loans if Ukraine instead did a deal with Moscow.

That may explain why senior Ukrainian officials have begun talking of a “shopping list” of additional demands from the west.

These included rapid delivery of an IMF bailout, and faster EU market opening with more upfront financial assistance.

“This is all a game of bluff and counter-bluff by the Yanukovich regime,” says Tim Ash, emerging markets analyst at Standard Bank.

Western officials warn privately, however, that while the IMF could offer Ukraine a multibillion dollar bailout if it accepts its reform conditionality, little extra money may be available from the EU for Ukraine.

As Mr Ash puts it, Mr Yanukovich might be “well advised not to overplay his hand”.  

Source: ft

Posted by Nicholas

 

-----------------