Internet: Động lực thúc đẩy tự do ngôn luận ở Việt Nam

*  JARNES HOOKWAY 

HÀ NỘI – Phong trao tự do trên mạng Internet hiện đang trở thành động lực thúc đẩy thay đổi tại Việt Nam

Thị trường kinh doanh điện thoại thông minh và máy tính bảng đang bùng nổ tại Việt Nam giữa lúc các phong trào bảo vệ tự do internet ở nước cộng sản độc đảng này đang có xu hướng phát triển.

Việt Nam từng là nước đầu tiên mà thế giới chứng kiến cuộc chiến tranh diễn ra qua màn hình tivi, và hiện nước này đang trở thành điểm nóng đối với thị trường phát triển điện thoại với Internet lưu động. Theo phân tích của hãng Flurry có trụ sở tại San Franscisco thì doanh thu iOS của công ty Apple và Android thuộc Google và máy tính bảng đã tăng gấp ba lần so với năm ngoái tại Việt Nam.

             Đó là tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trên thế giới chỉ sau Colombia.

Xung quanh Hà Nội, các quán lề đường luôn đông đảo khách ngồi trò chuyện và gấm nhấm ly cà phê cùng với chiếc điện thoại di động hoặc máy tính bảng. Nhưng đồng thời, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia nguy hiểm nhất trên thế giới để sử dụng mạng internet.

Tổ chức Phóng viên Không Biên giới cho biết trong bản báo cáo thường niên rằng hiện có đến 35 blogger và những người sử dụng Internet đang bị cầm tù ở Việt Nam với cáo buộc tội “tuyên truyền chống nhà nước”, trong đó có một số bản án kéo dài lên đến 13 năm tù giam. Số lượng tù nhân đang bị giam giữ tại Việt Nam chỉ đứng sau Trung Quốc. Trong một động thái mới nhất, các lãnh đạo Việt Nam cho biết họ đang tiến hành các bước nhằm quản lý các dịch vụ nhắn tin trên internet như Viber, WhatsApp và Line.

Một số blogger trong nước hiện đang cố gắng đẩy lùi việc này bằng cách vận động các chiến dịch chống lại việc Việt Nam ứng cử tham gia vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc vào cuối năm nay. Cụ thể, họ chống lại điều 258 trong Bộ Luật Hình sự của Việt Nam, điều mà nhiều người cho rằng chính quyền cố tình hình sự hóa bằng cách cáo buộc “tuyên truyền chống nhà nước” hay “lợi dụng quyền tự do dân chủ” (!?). Một số hạn chế Internet khác cũng đang được đưa vào hoạt động, bao gồm một nghị định cấm chia sẻ các bài báo hay bình luận chính trị trên blog có hiệu lực từ ngày 1 tháng Chín vừa qua.

“Chúng tôi không vi phạm bất kỳ điều luật nào. Chúng tôi chỉ muốn có các cuộc tranh luận về Internet, không có gì hơn ngoài việc ấy”, Trịnh Anh Tuấn – một trong những blogger 25 tuổi, cho biết. “Tuy nhiên, Điều 258 hiện ngăn cản chúng tôi làm điều đó”.

Sự lây lan nhanh chóng của Internet, đặc biệt là thông qua điện thoại và máy tính bảng, đang làm cho một số lãnh đạo tại các quốc gia châu Á phải đau đầu. Từ lâu Trung Quốc đã đầu tư rất nhiều vào công nghệ sàn lọc thông tin được biết với tên “Đại Tường lửa của Trung Quốc” [Great Firewall of China] và hiện đang đẩy mạnh các nỗ lực để ngăn cản không cho người dân lan truyền các tin đồn chính trị. Thái Lan sử dụng Đạo luật Tội phạm Máy tính để truy tố những người chỉ trích hoặc đăng các tài liệu không tốt về chế độ quân chủ tại nước này. Trong tháng Sáu vừa qua, Singapore đã bắt đầu áp đặt các quy định cấp giấy phép mới để quản lý các trang web tin tức tại đơn vị Yahoo ở Singapore và hai công ty truyền thông địa phương khác, yêu cầu họ thực hiện loại bỏ nội dung có thể bị phản đối trong vòng 24 tiếng đồng hồ hoặc bị tuyên phạt 39.000 USD.

Đối với trường hợp của Việt Nam thì hình như có vẻ lo lắng nhiều hơn.

Chính phủ Việt Nam cho biết việc hạn chế các trang web [theo Nghị định 72] được thiết lập nhằm bảo vệ sở hữu trí tuệ và hạn chế lây lan những thông tin mà chính phủ mô tả là độc hại. Các giám đốc điều hành ngành công nghiệp tư nhân cho rằng những chính phủ lo lắng các phần mềm ứng dụng trên điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng có thể tranh giành thị phần doanh thu với các công ty viễn thông nhà nước. Tuy nhiên, phát ngôn viên chính phủ đã từ chối bình luận về vấn đề này.

Cho đến nay đã có hơn 100 blogger ký tên vào bản tuyên bố chống lại Điều 258, và họ đang hướng tới việc sử dụng lợi thế Việt Nam ứng cử tham gia Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc tại cuộc bỏ phiếu vào tháng Mười một tới đây như một đòn bẩy để buộc Bộ Chính trị ở Hà Nội nới lỏng việc kiềm soát trên mạng Internet.

“Chúng tôi hy vọng rằng Việt Nam sẽ xem xét hủy bỏ Điều 258 nhằm thể hiện cam kết và đóng góp vào việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền”, nhóm Tuyên bố 258 cho biết.

Ông Tuấn và các thành viên khác trong nhóm nói rằng có thể họ không đạt được nhiều trong các chiến dịch trong thời gian qua. Nhưng một điều chắc chắn rằng hồ sơ về nhân quyền tồi tệ sẽ là một trở ngại lớn để Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hiệp Quốc. Trong số các ứng cử viên năm nay có cả Nga và Trung Quốc. Các thành viên hiện tại bao gồm Libya, Kazakhstan và Congo.

Nhưng đây cũng là một thông điệp nguy hiểm để tuyên truyền. Gần đây hai blogger đã bị công an bắt giữ sau khi họ công khai công bố các nội dung trong bản Tuyên ngôn Quốc tế về Nhân quyền của Liên Hiệp Quốc.

Tuy nhiên, có vài dấu hiệu cho thấy chính phủ có thể sẵn sàng giảm bớt độ nghiêm trọng trong các chiến dịch chống lại những người bất đồng trực tuyến để giữ mặt mũi trên trường quốc tế. Hoa Kỳ và một số chính phủ khác đã mạnh mẽ chỉ trích những hạn chế Internet của Việt Nam, trong khi đó các tập đoàn Internet khổng lồ như Google và Facebook lo lắng rằng việc mở rộng các công cụ kiểm duyệt của chính quyền sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển của các doanh nghiệp trên mạng.

Tháng trước, Việt Nam đã trả tự do cho một nhân vật bất đồng chính kiến ​​và giảm hạn tù đối một người khác, ông Carlyle Thayer – giáo sư danh dự tại Học viện Quốc phòng Úc và chuyên gia về Việt Nam, cho biết. Ông cho rằng động thái trên có thể giúp Hà Nội bảo đảm một ghế trong Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc mà họ muốn từ rất lâu, trong khi đó việc này cũng giảm bớt áp lực đến từ phía Hoa Kỳ và một số đối tác thương mại lớn khác.

“Vấn đề nhân quyền sẽ là gót Achilles của Việt Nam, đặc biệt là trong quan hệ với Hoa Kỳ”, ông Thayer nói.

Tuy nhiên, nguy cơ là các lãnh đạo Việt Nam sẽ tiếp tục tấn công những người bất đồng chính kiến [kể cả trên mạng] khi họ cảm thấy tình thế của họ bị đe dọa. Vào ngày 11 tháng Chín vừa qua, một cựu chiến binh 65 tuổi đã trở thành blogger mới nhất bị tuyên án tù dài hạn. Ông Ngô Hào đã bị tuyên án 15 năm tù với cáo buộc “thực hiện các hoạt động nhằm lật đổ chính quyền nhân dân” theo điều khoản của Bộ Luật Hình Việt Nam.

·        Đỗ Đăng Khoa - chuyển ngữ

<©  2013 Bản tiếng Việt TẠP CHÍ PHÍA TRƯỚC – www.phiatruoc.info >

--------------------