> Ông Bá Thanh trước ĐÈN CÙ NGÂN HÀNG

* BÙI VĂN BỒNG

BVB - Mới đây, phát biểu trước Hội nghị "Quản lý đầu tư xây dựng cơ bản từ nguồn ngân sách Nhà nước" tại Đà Nẵng, trước hiện tượng một số ngân hàng định giá đất cao hơn rất nhiều giá trị thực, để khách hàng được vay nhiều tiền hơn, đương nhiên lãi suất ngân hàng hưởng cao hơn, ông thẳng thừng:

"Sắp tới tôi sẽ rà vô một số cái (của lĩnh vực ngân hàng), cho "hốt liền", không nói nhiều. (Các) ổng quá trời lãi nhưng vẫn cố tình làm như thế để kiếm chác".

Thật đúng phong cách và khẩu khí Nguyễn Bá Thanh.
Nhưng, ông Thanh nên nhớ rằng đụng đến ngân hàng là trực tiếp đụng vào những boongke, lô cốt mà Chính phủ đang cho mở rộng kinh doanh tiền tệ đã lâu rồi. Cái  bài bản dựng lên và cho khuyếch trương, “khuyến ngân’ kinh doanh tiền tệ quá nghịch lý, tiền không đẻ ra hàng, không cần tái sản xuất mở rộng mà thu hẹp loanh quanh ở các ngân hàng và ‘đại lý” kinh doanh tiền tệ. Tiền không đẻ ra hàng, mà tiền đẻ ra tiền (?!). Nó đi ngược lý luận kinh tế học về mối quan hệ tương hỗ Hàng hóa - Tiền tệ. Chỉ trong mấy năm mà ngân hàng, công ty tài chính, HTX tín dụng đủ loại mọc lên như nấm, cho phép mở rộng kinh doanh tiền tệ xả láng, tiền biến thành hàng hóa, thì liệu ông Thanh sẽ làm được gì trước hậu họa cháy lớn phừng phừng như vậy? Đây này, hãy nhìn cái “đèn cù ngân hàng” nó xoay kiểu gì, cỡ nào? Mong sao ông Thanh không tự bién thành con thiêu thân tại hệ thống vòng vo của “Đền Cù Ngân Hàng”:

Hát với nhau: "Khen ai khéo kết (ối a) cái đèn cù. Đèn cù..đèn cù...là đèn cù...Đồng tiền như là con ngựa giấy. Tít mù nó lại vòng quanh. Vòng quanh đánh quả tù mù. Tù mù cái lãi suất vòng quanh...Vơ nhanh...vơ nhanh…là ta đua nhau vơ nhiều, vơ nhanh…Loanh quanh đồng tiền như con ngựa giấy, tít mù ngân hàng Việt Nam, bank, bank…”.
Các ngân hàng giữ tiền để tìm mọi thủ đoạn đua nhau 'làm tiền', không giúp nhiều cho các doanh nghiệp và người dân, mà chỉ loanh quanh "lãi cao ăn vào lãi thấp", lấy tiền lãi từ tiền chia nhau, hình thành các nhóm lợi ích chỉ biết phì gia, sống giàu sang trên đồng tiền của dân của nước. Đã chia nhau trong nhóm lợ ích ăn nhiều, ăn thừa mứa mà còn kêu lỗ thì thật là quái lạ vô biên! Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Bình thẳng cánh, liều lĩnh phát biểu bẻ quẹo ngay trước Quốc hội là không phải "nhóm lợi ích" mà có chăng chỉ là  "lợi ích cục bộ" (!?). Ở một cương vị người ta có quyền đẻ ra mô hình, chỉ đạo điều hành mô hình đó;  không ngu đến mức không biết là trái quy luật, sai pháp luật, vô nguyên tắc, nhưng chỉ vì lợi ích cá nhân nhỏ hẹp, ích kỷ mà người ta bất chấp. Ai đụng đến là tìm cách bưng bít hoặc trừng trị ngay. Còn đâu chất Cộng sản?

 Thử "lục" vào báo cáo tài chính của một số ngân hàng (NH) lớn hiện nay để tìm hiểu đường đi của vốn sẽ thấy một bức tranh rất chua chát. Đó là các NH, với chức năng cho vay nhưng thực tế, lại đi gửi tiền với số lượng lớn. Đây cũng chính là một trong những nguyên nhân khiến vốn không thể chảy vào sản xuất.

Trong một bài báo về chuyên đề này, tác giả Nguyên Khanh đã phân tích: Còn nhớ đầu tháng 6, tại phiên họp Quốc hội, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) Nguyễn Văn Bình công bố, đã bơm ra thị trường một lượng tiền "lớn khủng khiếp", lên tới 180.000 tỉ đồng.Trước đó trong tháng 2, NHNN cũng "bơm" 60.000 tỉ đồng cho nông nghiệp, nông thôn. Nhiều người không khỏi kinh ngạc và giật mình trước con số trên bởi bơm lúc nào, bơm vào đâu, lãi suất bao nhiêu, lượng tiền này "chảy" đếnđịa chỉ nào... hầu hết không ai biết. Tức là Nhà nước bơm tiền của Nhà nước vào những khoản đã bị ăn cắp hợp pháp, để rồi lạm phát chồng lên lạm phát.

Kho bạc Nhà nước được thiết kế thống nhất có hình ĐÈN CÙ

Thị trường 2 được buông lỏng hoàn toàn

Ông Nguyễn Trí Hiếu phân tích: “Trong khi thị trường 1 (huy động vốn trong dân cư) bị quản lý rất chặt thì thị trường 2 (thị trường liên NH - nơi các NH vay vốn của nhau) lại được buông lỏng hoàn toàn. Dù có quy định về phân loại nợ theo nhóm giống như thị trường 1 nhưng không NH nào thực hiện, không hề có số liệu về nợ xấu từ chính các khoản vay của NH. NH có tiền, gửi vào NH thiếu thanh khoản. Tới hạn không trả được thì gia hạn, thực ra là đảo nợ. Nên nợ trên thị trường liên NH không chỉ lớn mà còn rất xấu. Con số nợ xấu mà NHNN công bố 202.000 tỉ đồng chỉ là nợ xấu của DN chứ chưa hề tính đến nợ xấu của NH. Đây chính là quả bom nổ chậm mà chúng ta cần phải minh bạch để tìm cách gỡ bom”.

Càng ngạc nhiên hơn khi tiền được bơm ra thì theo nguyêntắc, lãi suất sẽ phải giảm, sản xuất, kinh tế phải được kích hoạt. Nhưng thựctế cho thấy, cho đến tận lúc này, lãi suất vẫn cao, DN vẫn không tiếp cận đượcvốn, hàng tồn kho tăng cao, sản xuất đình đốn...

Vốn chạy lòng vòng trong hệ thống

Theo báo cáo tài chính quý 2/2012 của Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam, tiền gửi và cho vay các tổ chức tín dụng là 105.746 tỉ đồng; Ngân hàng TMCP Á Châu là 56.568 tỉ đồng; Ngân hàng Quân đội (MB) là 36.627 tỉ đồng; Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam là 21.308 tỉ đồng....

Tiền gửi này không chỉ để đáp ứng thanh toán lẫn nhau mà còn cả tiền gửi có kỳ hạn dài. Điều này cho thấy, các NHTM lớn không nỗ lực đẩy tín dụng ra nền kinh tế mà chỉ chăm chăm mang tiền đi gửi ở các tổ chức tín dụng khác để kiếm lời. Cách gửi và cho vay kiểu này thường mang danh nghĩa cứu thanh khoản, hỗ trợ thanh khoản nhưng thực ra là để hưởng lãi suất cao. Có nghĩa là, vốn chạy từ NH này sang NH khác, từ NH thừa vốn sang NH thiếu vốn. Vốn chạy lòng vòng trong hệ thống NH chứ không hề chạy vào sản xuất, chạy vào nền kinh tế như mục tiêu của Chính phủ. Đó cũng là nguyên nhân của nghịch lý, tăng trưởng tín dụng 6 tháng đầu năm vẫn âm dù tiền bơm ra “ngập” hệ thống như nói trên.

Cố lên, bơm tiền cho nhanh,
rót cho khéo và kín!

Con số trên cũng lý giải cho tình trạng các nhà băng kêu ứ vốn, không cho vay được nhưng lợi nhuận vẫn tốt. Nên nhớ, với khoảng 90% doanh thu, lợi nhuận có được từ tín dụng, nếu NH không cho vay được, lợi nhuận phải thấp, hoặc âm. Nhưng kết quả kinh doanh của nhiều tổ chức tín dụng thì ngược lại. Đó là nhờ "xiết" DN với lãi suất cao và như phân tích trên, họ còn tự "xiết" nhau trên thị trường liên NH (nơi các NH có thể vay vốn của nhau). Chẳng thế mà có lúc, lãi suất trên thị trường này “nóng hơn lửa” khibị đẩy lên tới 30 - 35% trong năm 2011.

Câu hỏi là tiền gửi đó lấy từ đâu? Đó có phải là những NH được bơm vốn hay không? Nếu có, thì điều kiện, tiêu chí, giá trị tiền, lãi suất bao nhiêu? NHNN có giám sát số vốn bơm qua các NH xem thực sự chảy đi đâu hay không ? Dư luận cần một câu trả lời cụ thể, minh bạch.

Sao phải đi đường vòng ?

Theo ông Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính, người sáng lập NH Việt đầu tiên ở Mỹ (First Vietnamese - American Bank), thị trường liên NH hiện nay hoàn toàn bị bỏ ngỏ, việc cho vay rất dễ dãi nên các NH cho vay lẫn nhau rất nhiều.

Theo thông lệ, NH trung ương sẽ trực tiếp bơm vốn xuống các NH hụt thanh khoản với những điều kiện cụ thể. Nhưng ở ta, việc này lại được thực hiện thông qua các NH trung gian. Các NH hụt thanh khoản, do không tiếp cận được vốn từ NHNN một cách công bằng đành phải chạy lên thị trường liên NHcầu cứu các NH có tiền và chấp nhận lãi suất cao. Tất nhiên, các NH có tiền,chẳng dại gì từ chối miếng ngon này. Nên mới dẫn đến nghịch lý, NH thay vì cho DN, người dân vay vốn đúng chức năng, nhiệm vụ của mình thì lại lao vào gửi tiền, cho vay tiền các tổ chức tín dụng khác kiếm lời. 

Cán cân thanh toán bị nhét xó. Thanh khoản tiếp tục thiếu hụt, các NH không có tiền trả cho nhau. Dẫn tới chuyện ngược đời, NH cho nhau vay vốn cũng đòi tài sản thế chấp. Trong khi nguyên tắc của thị trường này là hoạt động dựa trên chữ tín. Các NHvay/gửi qua đêm, gửi thời hạn ngắn để đáp ứng thanh khoản nhau đều dựa vào tín chấp, dưới sự giám sát của NHNN. Khi chữ tín trên hệ thống không còn, lãi suất "trục lợi" nhau càng cao. Bức tranh liên NH méo mó, NH mạnh sống trên cơ thể của NH yếu.

Tại sao NHNN không bơm vốn trực tiếp xuống các NH hụt thanh khoản mà lại đi đường vòng, bơm gián tiếp qua một NH khác? Bơm qua NH trung gian, đương nhiên phải có chênh lệch lãi suất, chênh lệch này là bao nhiêu?Trong khi nếu làm trực tiếp, NHNN có thể hạn chế nhiều vấn đề để giúp NH hụt thanh khoản tự chỉnh đốn mình. Đơn cử như hạn chế, thậm chí không cho tăng trưởng tín dụng mới, tiền thu về để trả nợ....

Việc thiếu minh bạch trong tái cấp vốn của NHNN là nguyên nhân chính khiến các NH không có động cơ bơm vốn ra nền kinh tế, gây rối loạn thị trường liên NH. Nếu không “vá” được lỗ rò này, vốn khó có thể chảy vào nềnkinh tế và lãi suất cũng rất khó có đường để hạ theo mục tiêu của Chính phủ.

NK - BVB